Претходен број

Граѓаните се изнаслушаа фрази и гафови

Во кампањата немаше впечатливи настапи на претседателските кандидати и изостанаа силните пораки

Оливера Војновска

Вечерва на полноќ завршува изборната кампања за претседателските и за локалните избори во која добија на интензитет обвинувањата за поделби и изолација на државата. Силната поларизација на политичките сили неизбежно го поткрена и адреналинот во кампањата кај некои од учесниците кои заиграа на националната карта. Но, за среќа, немаше радикални настапи и видливиот антагонизам меѓу партиите не стана „експлозивен“. На овие двојни избори не видовме слики на полни плоштади.

Без оглед на тоа што даваат блескави оцени за посетеноста на митинзите, на ниту една партија не и' успеа да направи „маестрален собир“ какви што имаше до пред некоја година. Реалноста е таква што народот го мачат многу конкретни егзистенцијални проблеми и со голема индиферентност гледа на изборите. Тоа го покажуваат процентите на неопределните гласачи (25 отсто).

Луѓето покажуваат измореност од избори. За седум години излегуваат седум пати на гласање: парламентарните во 2002 година, претседателските и референдумот во 2004 година, локалните избори во 2005 година, парламентарните во 2006 година, вонредните парламентарни избори во 2008 година и сега, в недела, на овие претседателски и локални избори.

Главните теми на овие избори повторно беа името, идентитетот, поразот на Самитот во Букурешт. И повторно за проблемите се зборуваше реторички. Немаше впечатливи настапи на претседателските кандидати и изостанаа силните пораки, кои во секој случај мораше да бидат испратени од личностите кои претендираат да ја добијат највисоката функција во државата. За жал, јасна и прецизна порака за тоа како и каде ја гледаат државата во наредните пет години не слушнавме од ниту еден од седумтемина кандидати кои учествуваат во претседателската трка.

Фаворитот на десничарскиот блок предводен од ВМРО-ДПМНЕ, Ѓорге Иванов, кој и според сите анкети има најголеми шанси да стане татко на нацијата, кажува дека е човек од народот, зборува за обединување и бара мандат за да може да ги носи крупните одлуки што и' претстојат на Македонија, но не се изјаснува каков курс ќе фати државата. Неговиот главен политички ривал, Љубомир Фрчкоски, зад кого застанаа СДСМ и НСДП, најавува решавање на прашањето за името веднаш по изборите, прием во НАТО во септември. Тој е единствениот кандидат кој отворено кажа дека за него прифатливо име е Република Северна Македонија, дека нема да преговара за идентитетот. Сепак, и Фрчкоски нема прецизен одговор како мисли да го реализира тоа и на што го темели оптимизмот дека Грција ќе сака да се постигне компромис.

И другите кандидати: независниот Љубе Бошкоски, Имер Селмани од Нова демократија, Нано Ружин, адутот на ЛДП, Агрон Буџаку од ДУИ и единствената дама во кампањата Мируше Хоџа од ДПА, говорат за модернизација на Македонија со јасна позиција кон НАТО и ЕУ. Но, и нивните настапи се базирани на познатите фрази од типот: Македонија ќе ја направат модерна и демократска држава која, конечно, ќе стане дел од големото европско семејство.

Бошкоски е, секако, интересна појава на овие избори кој во трката влезе со невиден оптимизам. Тој се кандидира како независен, но цело време нагласува дека „единствениот кандидат на ВМРО-ДПМНЕ“. Насмеан и полн со ентузијазам од митинзите порачува дека со сигурност смета на гласовите на вистинските вмровци. Брат Љубе го доживува Иванов како „турист“ и „падобранец“ во ВМРО-ДПМНЕ, а од пред некој ден го именува како „Ѓорѓи Вранишковски“, со објаснување дека „никој друг не фрлал клетви до седмо колено освен Јован Вранишковски“! Го нарече и „Елена од Штабот на ВМРО-ДПМНЕ“, во контекст на обвинувањата од СДСМ дека Ружин е „тројанскиот коњ“ на овие избори.

Груевски во почетокот на кампањата го игнорираше Бошкоски, но како што зачестија провокациите почна јасно да порачува дека „ВМРО-ДПМНЕ нема резервна варијанта, има само еден кандидат, а тоа е Ѓорге Иванов.

Тој, пак, го глорифицира Груевски. Не пропушта прилика да ја пофали Владата и „модерната политика што ја спроведува Груевски и која довела до видлив демократски прогрес на државата“. На обвинувањата за изолација, колапс, поделби и сиромаштија, тој возвраќа дека „изолацијата е само во некои поматени умови“.

Неговиот најголем конкурент Фрчкоски на митинзите го нарекува Иванов „недоветен“ и му ги лови сите гафови, како оној за „космодискот“ со кој Иванов ја според демократијата во Македонија. Веднаш следуваше препораката од Фрчкоски за Иванов итно да си купи космодиск, „ за да му го исправи ’рбетот што му е свиткан поради понизниот однос кон Груевски“. Фрчкоски со својот настап и омаловажувачките тонови предизвикува внимание во јавноста, но позитивното мислење, сепак, не му е наклонето.

Кандидатот на Нова демократија, Селмани излезе од стереотипите на досегашните политичари и ги освои симпатиите на гласачите, без разлика на етничката припадност. Тој е свесен дека македонското општество се' уште не е созреано да се случи синдромот „Обама“, но, сепак, трпеливо го гради имиџот на модерен проевропски ориентиран политичар, растоварен од балканските фрустрации. Неговата популарност меѓу граѓаните е неоспорна, меѓутоа сосема непотребно беше една Агенција за истражување на јавното мислење да го посочува како „големо изненадување“ на претседателските избори и да го форсира како иден претседател.

Мируше Хоџа, иако во анкетите има најслаб рејтинг, сепак, таа со своите луцидни забелешки во јавните настапи успеа да остави сопствен печат. Претседателскиот кандидат на ДУИ, Агрон Буџаку, е несомнено најбледата фигура на изборите. Се' на се', од кампањата ќе останат запаметени само гафовите, како и непримерниот вокабулар на некои од кандидатите. Црна дамка на кампањата фрли „хуманитарната мисија“ на Иванов, кој самиот јавно се пофали дека лобирал кај студентите да се потпишат на кандидатурата на Ружин. Таквото признание, независно што два дена потоа Иванов се обиде да го релативизира, сведувајќи го на „чисто колегијална помош“, само по себе е скандал и доесега се нема случено на ниту едни избори. Првпат во оваа кампања видовме како еден од кандидатите - Ружин, јавно на телевизиски дуел моли друг кандидат - Иванов, „кога ќе стане претседател да го реши спорот со Грција“.

Седумтемина знаат да се дружат

Наспроти отровните стрели што си ги упатуваа од митинзите, седумтемина кандидати покажаа дека може да бидат толерантни и цивилизирано да комуницираат на трибините, телевизиските дебати и појадоците. Всушност, една од поубавите работи во оваа кампања беа заедничките појадоци на претседателските кандидати - кои ги иницираше Нано Ружин, а домаќините се менуваа. Вакво неформално дружење се случува прв пат на овие избори, што во секој случај е за поздравување.

Јавноста имаше можност да види како во една релаксирана, иако малку студена атмосфера се дружат Ѓорге Иванов, Љубомир Фрчкоски, Имер Селмани, Љубе Бошкоски, Нано Ружин и Агрон Буџаку. Единствената жена меѓу претендентите за шеф на државата, Мируше Хоџа, не ги дружеше на појадоците, но не ги одбегнуваше телевизиските дебати, каде што успеа да се наметне со своите ставови.

Џентлмените не и' се налутија поради недоаѓањето на кафе-муабет во „Дал мет фу“ во Скопје и во „Тиволи“ во Тетово. Напротив, имаа разбирање за нејзините обврски, па и' подарија роза за 8 Март.

И покрај стравувањето од некакви испади или скандали, телевизиските дебати минаа во демократска атмосфера. Имаше полемика, но тоа е сосема нормално. Важно е што кандидатите го задржаа нивото на однесување и не ја поминаа тенката црвена линија. (О.В.)