Мое ќоше

Владата фатена на крадење

Ерол Ризаов

Скудни времиња кога кубизмот се претвора во антика

Македонската Влада е фатена на крадење ин флагранти. На дело. Со нејзина одлука е присвоен противзаконски имотот на граѓанинот Петар Муличковски, познат архитект од Скоп��е. Неговото дело комплексот згради во кои работат министри и премиерот е авторство кое не може да се отуѓи без негова согласност. Врз неговото творештво се заканува груба деградација и нагрдување. Владата распиша тендер за нови фасади, игнорирајќи го целосно сопственикот на делото, што значи сериозна загроза на интелектуална сопственост.

Во светот каде што е во сила правниот систем и каде што се почитуваат законите преземањето туѓа интелектуална сопственост е рамно на кражба. Кога класични разбојници ограбуваат банки, музеи, галерии, куќи, дуќани, станови, автомобили, присвојуваат туѓ имот, ниви, бавчи, лозја, законите и судовите се ригорозни. Особено кога има непобитни докази, паѓаат пресуди со повеќегодишна робија.

Р. Македонија е потписничка на меѓународните конвенции и меѓународните правни акти кои ја гарантираат интелектуалната сопственост. Нивната злоупотреба е кривично дело рамносилно на класичниот криминал и грабеж на туѓ имот. Затоа најмалку може од една Влада да се очекува да се втурне во една авантура какво што е присвојување авторство и негова промена без да биде за тоа консултиран сопственикот.

Владата ја фатија на крадење поради својата обземеност со антикоманија: се' што се гради да биде во стилот на античкото градителство со импозантни столбови, куполи, релјефи, склуптури, лавови, коњи, антички јунаци... Сето тоа е направено на ура, без естетика и без оригинално творештво, во најголем број случаи без компетентни и познати автори, освен некои мали исклучоци. Агресивно е дехуманизиран и деградиран целиот простор на плоштадите во сите градови. Но, особено тоа е видливо во главниот град на државата. Ваквата интервенција на политиката во архитектурата и историската наука произведува бофл и кич кои беа карактеристични за неколку претходни века, особено за 20 век кога потрагата по пославно минато на задоцнетите цареви, кралеви и диктатори, исто така, го имаше ореолот на имитации, копии и лошо градителство. Плагијатите на некои светски ремек-дела било да се од античкиот, византискиот или отоманскиот период дури и во времето на ренесансата, како и денес, се сметале и сметаат за кич. Ова се изучува на сите факултети за архитектура и за историја на уметноста во светот, па и на „Св. Кирил и Методиј“. Само оригиналните зафати кои, се разбира, можат да бидат инспирирани и од светските ремек-дела и народното творештво се сметаат за оригинални. Но, и во случај кога се ремек-дела, урбанистите одлучуваат за просторот каде што ќе бидат поставени. Скопје се наполни со лоши плагијати, споменици - копии кои никогаш не биле карактеристика на ова поднебје. Она што е најтажно покрај новиот кичерај и старите успешни дела и грандиозни објекти се преправаат бескруполозно, што е злосторство во творештвото рамно на талибанизмот.

Едно од таквите оригинални современи дела кубистичките коцки на Петар Муличковски, зградите крај Вардар, кои имаат влијание од големите светски сликари Брак и Пикасо, но и на автентичната македонска куќа, со суптилни примеси на Медитеранот и ориентот, се унакажуваат со античкото лудило изнесено на јавна забава како на панаѓур преку интернет која треба да заврши како единствен досега невиден светски експеримент. Живееме во скудни времиња кога кубизмот се претвора во антика. Поголема будалштина, здравје.

Навистина е последен час авторитетите во оваа област од МАНУ, универзитетите, еснафските организации, интелектуалните елити, медиумите да излезат пред јавноста и да кажат стоп. Доста е со крадење на оригиналното творештво, доста е со интервенција на недообразовани политичари во науката и уметноста, доста е со злоупотреба на културното наследство од авантуристи, шарлатани и медиокритети.