Претходен број

Буџетот за 2009 стои на стаклени нозе

Државната каса е правена како Македонија да се наоѓа на Марс и таму годинава треба да се случува експанзија

Соња Маџовска


Буџетот за годинава стои на стаклени нозе и е правен како Македонија да не е дел од планетата Земја, туку како да се наоѓа на Марс и таму годинава треба да се случува експанзија, а не криза. Ова се коментарите на експертите за годинашната нереална буџетска политика, која ја зацрта Владата и која упорно не сака да ја промени. Експертите веќе подолго време алармираат дека Владата треба веднаш да оди со ребаланс на буџетот, кој ќе биде стокмен врз претпоставки што ќе се случат реално во Македонија, а не врз основа на тоа што посакува Владата да се реализира. Научната јавност, која вчера на јавна расправа дебатираше за буџетската политика во земјава во организација на Фондацијата Институт отворено општество, порача дека треба да бидеме среќни ако годинава имаме раст на домашниот бруто-производ од 2 отсто. Тоа веќе го потврдуваат податоците за падот на индустриското производство, кое оди во минус четврти месец едноподруго, а јасно е дека не можат да се реализираат планираните приходи во буџетот и поради падот на цените на голем број производи.

„Буџетот како што е проектиран сега е правен како Македонија да не е држава на планетата Земја, туку се наоѓаме на некоја друга планета каде што постои експанзија, а не криза. Таму некаде има светска криза, а на Месечината има експанзија, а Македонија е држава на Месечината или на Марс и може да оствари пораст оваа година од 5,5 проценти, зголемување на платите, зголемување на вработеноста, намалување на невработеноста. Буџетот е креиран како да живееме во сосема друга реалност. Колку што е можно побрзо треба да се оди со ребаланс на буџетот, приходите на буџетот да се проектираат врз претпоставки што ќе се случат реално во Македонија оваа година. Ако не се направи тоа сега, ќе мора по изборите, но колку повеќе доцниме, толку повисока цена ќе платиме. Треба да бидеме среќни ако годинава се оствари раст на БДП од 2 отсто“, вели професорот Ванчо Узунов од Правниот факултет.

И Марјан Николов од Центарот за економски анализи смета дека ��реба да има ребаланс на буџетот со кратење на трошоците. „Буџетот за 2009 година е поставен врз неостварливи макроекономски и фискални претпоставки. Штом не се остварливи, тоа значи дека буџетот за 2009 е поставен на стаклени нозе. Тоа значи дека тој не може да се исполни ниту од приходната ниту од расходната страна. Значи, ребалансот ќе оди во промена на самиот волумен на буџетот, и со промени во структурата. Треба да се скусат трошењата и внимателно, врз издржана анализа, да се направи ребаланс на буџетот“, вели Николов. Тој и на опозицијата и' упати конкретен предлог да направи буџет во сенка, за да им докаже на граѓаните со аргументи дека е нереална сегашната државна каса.

Експертите се зачудени зошто Владата толку се плаши да признае дека економската криза е реалност и во Македонија. „Ако не се интервенира веднаш со ребаланс на буџетот, тоа значи дека Владата директно презема фискален ризик. Веќе е јасно дека дел од приходите не можат да се остварат не само по основа на индустриското производство кое перманентно паѓа, туку и по основа на реализација на приходите, поради падот на цените на енергенсите, патнички автомобили, апарати за домаќинство. На микроплан се гледа дека по основа на приходите има тенденција на опаѓање. На расходната страна останува предизвикот за пораст на платите и на пензиите. На крајот тие ветувања пак ќе се реализираат на товар на капиталните инвестиции“, објаснува професорот Абдулменаф Беџети од Универзитетот на ЈИЕ.

И за поранешниот министер за финансии Џевдет Хајредини крајно нелогично и апсурдно е однесувањето на Владата. „Алармантна е ситуацијата со јавната потрошувачка. За жал, во Македонија секоја година имаме избори, по волја на партијата на власт. Тие овој месец нема да можат да ги признаат овие последици, со кои ќе мора да се справат по изборите, поради нивните илузии. Цената што ќе се плати потоа ќе биде поголема. Владата ќе мора да ги заврши овие градби на музеи на восочни фигури, споменици, археолошки ископувања, кои можат да се вршат и по десет години“, вели Хајредини.

За експертите е логично во услови кога имаме експанзивна фискална политика, монетарната да се држи крајно затегната.

Сепак, за професорот Љубомир Шукаров не е јасно зошто НБМ, со последните препораки за проверка на приходите и расходите на секое семејство што бара заем од банките, укажува на работи кои банките и онака ги применуваат. „Невозможно е банките да носат кредитни одлуки, без притоа да ја проверат кредитната способност на оние што треба да ги вратат парите“, вели Шукаров. (С.M.)