Претходен број

Мислења

Зошто секогаш доцниме?

Исмет Рамадани

Оние што ги следат нашите каприци во политиката велат дека секогаш доцниме кога треба да донесеме важни одлуки за европската перспектива на државата

На една од многуте средби со странски делегации, на времето, како координатор на пратеничката група на Партијата за демократски просперитет, имав разговор со една респективна делегација дојдена во инспекција на политичко-безбедносната состојба и реформите во нашата земја. Шефот на делегацијата во куртоазниот дел на разговорот ми се обрати: „Вие имате прекрасна земја, имате прекрасни луѓе, но вие...!?“ Го разбрав брзо што сакаше да ми каже, го прекинав за момент, се разбира љубезно и со извинување, велејќи му дека ми е јасно - немаме доволно одговорни политичари да се носат со предизвиците на Република Македонија. Тој кимна со главата потврдувајќи дека токму тоа сакал да ми го каже.

Денес, кога го анализирам приодот на одредени политичари на високи функции кон важни прашања во земјата, во истиот момент, по некоја инерција, ретроспективно се враќам на некои случувања и настани во политичките движења од деведесеттите години до денешно време. Тогаш најодговорните политички лидери и државници заслужни за мирната дисолуција на Република Македонија од СФРЈ, не ја искористија доволно таквата предност да воспостават квалитетни механизми за нормален демократски, политички, правен и економски развој на нашата веќе независна и суверена држава. Намерно или од немање храброст и визија, се одеше на дозирани и половични решенија кои продуцираа проблеми во внатрешното уредување, посебно во меѓуетничките односи, а во надворешната политика лесно се наседнуваше на одредени провокации од соседството, на кои често одговорот беше брзоплет и без достоинствен политички и дипломатски речник.



Во 1991 година во фаза на проектирањето на првиот Устав на независна Република Македонија, пратеничката група на ПДП поднесе Декларација за рамноправен статус на Албанците. Во текстот на Декларацијата се третираа прашања од правно-политичкиот статус на Албанците, образованието, јазикот, културата, националните симболи, децентрализацијата и соодветната застапеност на Албанците во институциите на државата. За жал, недостигаше политичка храброст овие прашања да се инкорпорираат на потребно ниво во Уставот на Република Македонија, а како последица на тоа пратениците-Албанци не го изгласаа, а тоа значеше, од една страна, презадоволни граѓани, а од друга, незадоволни граѓани, поделени по етничка припадност, што воопшто не беше добро за државата. Уставот донесен на ваков начин стана генератор на проблеми во меѓуетничките односи, мултиплицирани и во другите сегменти од секојдневјето. За жал, наместо нормалниот тек на решавањето на проблемите со динамика step by step, се случи конфликтот во 2001, најлошата варијанта за да се промени Уставот и да се инкорпорираат речиси истите прашања од Декларацијата, но по десет години, со задоцнет и наметнат Рамковен договор. Кој е виновен што доцниме секогаш?

Да се потсетиме само колку разговори и енергија беа потрошени за да профункционира една медицинска паралелка или еден Педагошки факултет на албански наставен јазик. Тогаш завиден број студенти, етнички Македонци, манипулирани од одредени екстремни политички кругови, без никаков срам извикуваа крајно недолични антиалбански пароли против нивните колеги студенти- Албанци. Времето покажа дека отворањето на универзитети и други државни и приватни високообразовни институции било неодминливо и рутинско прашање во едно демократско мултиетничко општество. Колку сме биле далеку од сегашната реалност само пред неколку години. Каде ни беше политичката храброст и визионерството во согледувањето и решавањето на овие и слични проблеми на вистински начин и во вистинско време. Поради вакви и слични прашања се создаваше нервозен политички амбиент кој се одразуваше врз севкупниот развој на државата, како и врз доцнењето на исполнувањето на критериумите и на стандардите пропишани за членство во меѓународни асоцијации и институции. Албанските партии, незадоволни од нивниот статус и од неможноста за решавање на проблемите со непосреден дијалог со македонските политичари и државници, беа принудени редовно да ја информираат меѓународната заедница за овие проблеми. Се разбира, во ситуација на немање слух за меѓусебен позитивен и продуктивен дијалог, во континуитет бевме следени и се' уште сме под лупата на меѓународната заедница. Сите овие минати години ниеден, ама баш ниеден меѓуетнички проблем не сме го решавале без странски олеснувач или посредник (Герт Аренс, Ван дер Штул, Леотар, Пердју, Брунс, Ле Руа, амбасадори на ОБСЕ, САД, ЕУ итн.) Свесни ли сме колку не сме достојни, одговорни и прагматични во решавање и надминување на меѓусебните проблеми? Неретко се случуваше поради нашите меѓусебни кавги и недоразбирања да доцниме и во аплицирањето за членство во меѓународни структури. Тогаш, со право другите, кои постојано ги следат нашите каприци во политиката, ни велат дека секогаш доцниме кога треба да донесеме многу важни одлуки за европската перспектива на државата.



Кога мислевме дека се засити нашата политика со меѓуетнички кавги, низ голема врата, кога е најмалку потребно, кавгите добиваат во интензитет со опасни поделби и внатрешна нетрпеливост за концептуалните разлики за историското потекло на македонскиот идентитет. Овој опасен синдром ги ослабнува позициите во преговорите со Грција за името, а во исто време, збунети од историјата, ја замаглуваме иднината на Македонија во евро-атлантските интеграции. Во искрената намера за изнаоѓање компромисно решение за името, се разбира не за идентитетот, нема фајде од инаетење и лекување на фрустрациите со телефонски јавувања од далечната дијаспора. Ја почитуваме нивната носталгија и љубов кон татковината, но емоциите никогаш не гарантираат здрав резон за вистинска и паметна политичка одлука. Бидете убедени дека еден ден ќе се најде компромис со Грците, но не верувам дека времето ќе работи за нас за некое поповолно позиционирање, напротив, веќе има јасни индикации кои не одат во наша корист. Изгледа дека е време и во македонскиот политички кампус да се појави опција слична на Нова демократија. Нашите пријатели кои во последно време се' помалку ги има, уште ја повторуваат забелешката - зошто секогаш доцниме. Како и да е, почитувани, нека важи народното за малку оптимизам, подобро некогаш, отколку никогаш.

(Авторот е политички аналитичар)