Мислења

Импотентни и килави инспектори

Слободан Најдовски

Дури кога ќе се стекне уверување дека инспекциите се професионални и непристрасни во вршењето на функцијата, тогаш и јавноста ќе верува во нив

Случувањата во и околу А1 и улицата „Перо Наков“ б.б. продолжуваат да ја брануваат македонската јавност. Секојдневно се дополнуваат со нови моменти и пикантерии. Да знаел Перо Наков дека неговото име ќе се спомнува најмногу во овој контекст сигурно, кога би можел, никогаш немаше да се согласи некоја улица да го носи неговото име.

И покрај спротивставените гледања, на крај, мислењата и ставовите на новинарите, политичарите и на аналитичарите водат кон заклучоци што се движат во два правца. Првиот е недвосмислената, барем декларативно, поддршка на слободата на говорот и на медиумите, а вториот е поддршката на инспекциските служби во расчистувањето на случајот. Кај мене многу повеќе интересирање предизвикува вториот, кој се однесува на реакцијата, односно нереакцијата на државните органи.

Сите се едногласни и повторуваат дека треба да ги оставиме надлежните државни институции и инспекциските служби да си ја тераат работата, што би рекла министерката за внатрешни работи, во согласност со законот и уставот. Но, токму тука е проблемот, бидејќи тие институции не си ги извршувале работните задачи и убеден сум дека нема да си ги завршат како што треба. Всушност, тие се генератори на случувањата. Како да се остават на мир и да се очекува успешно завршена работа од раководители на надлежните инспекции што јавно се жалат, а убеден сум лажат, бидејќи во прашање е нешто друго, односно дека, наводно, не можеле со години да влезат да ги извршат своите надлежности. Зошто дури сега побараа асистенција од полицијата? Јавно ги прашувам како во маалското гранапче влегуваат и го затвораат, бидејќи во 19,05 часот некој селанец, изморен, враќајќи се од нива замолил да купи едно пиво и да се освежи. Ја известуваат јавноста дека не можат да се снајдат, бидејќи толку биле испреплетени работите и меѓусебната поврзаност на фирмите што не можеле да фатат крај со крај. Но, според многубројните изјави на инволвираните страни, произлегува заклучокот дека проблемот е во досегашната испреплетеност на интересите на поединци од државните органи и спомнатите фирми и затоа не да не можеле, туку сигурно не сакале да влезат.

Случајот на „Перо Наков“ ја покажа атрофираноста на нашиот систем. Токму од „електронските медиумски бранители“ на владините постапки во акцијата дознавме колку во овој момент е неспособен и изместен нашиот државен апарат. Покрај другото, тие не' информираа дека, наводно, таму се произведувала храна што не ги исполнувала условите за безбедност на храна повеќе од седум месеци. Па, се прашуваат ли тие ако е така, кој е одговорен што нашите деца јаделе таква храна. Никој друг не е виновен, освен оние што блиските владини медиуми ги фалат дека се многу ревносни во спроведувањето на законите т.е. власта.

Доколку надлежните институции си ја вршеле работата во согласност со законите, воопшто немаше да дојде до оваа ситуација. Проблемот, што уште еднаш се потврди кога се во прашање професионалноста и селективноста во функционирањето на инспекциските служби, е долгогодишен, но во последниве години е извулгаризиран до крајни граници. Не е во прашање импотентност и килавост, што како изрази се користат за неуспешно извршување на обврските што произлегуваат од законите за инспекциите и другите државни органи за контролна функција. Во прашање се актуелните државни функционери што извршиле кастрација врз институциите и ги онеспособиле да ги исполнуваат своите обврски за да има плодови од нивната работа. Не дека нема таму способни луѓе, не дека не ги знаат законите, туку поради тоа што добивале и ќе добиваат наредби да не си ја вршат работата таму каде што власта има интерес, резултатите ќе изостануваат.

Како сега да им веруваме дека ако ги оставиме на мир ќе си ја завршат работата во согласност со законските одредби. Следува заклучок дека врвот на државната власт ги спречувала сегашните раководители на тие служби да го исполнат законот. Голема е опасноста, како и досега, да се договорат и да се испазарат или, пак, како во многу други случаи ќе направат филмски сценарија и на крај пак ништо. И во спомнатиот случај приказната со службите само го потврдува мислењето дека кај нас се' функционира во зависност од тоа дали ја поддржувате власта или сте нејзин критичар.

Во секоја нормална држава досега првиот човек на државната ревизија ќе излезеше со став за тврдењето за трошење државни пари за партиски рекламирања. А каде е тој, односно таа, иако по закон е обврзан да врши ревизија на буџетот секоја година. Кои се аргументите што ќе потврдат дека инспекциите успешно ќе си ја завршат работата? Зошто да не се сомневаме дека ако перјаниците на власта се договорат со А1, ќе наредат да се замиже во контролата на документите. Исто така, голема е веројатноста ако не успеат да си ја вратат старата љубов, во тој случај да напишат се' и сешто во извештаите. Силното партиско влијание врз работата на инспекциите и пристрасноста, посебно кога се во прашање медиумите, не остава простор да се верува во непристрасноста на инспекциите.

Неоспорно е дека спомнатиот случај треба докрај да се расветли и да има своја завршница во легалните државни институции. Но, ставот да се остават инспекциите да си ја вршат работата треба да има одреден редослед. Потребно е да се отвори расправа во надлежните тела за одговорноста на носителите на функции во органите што требало досега да вршат контрола. Треба да се испита работата, односно неработата на актуелните раководители на надлежните инспекции, без разлика што патот за одговорност сигурно ќе води и до највисоките хиерархиски нивоа на власта. Потоа инспекциите и другите институции поврзани со случајот да се ослободат од сите лица што досега ги спречувале или наредувале селективно извршување на надлежностите. Дури кога ќе се стекне уверување дека надлежните инспекции се оспособени за професионално и непристрасно вршење на св��јата функција, тогаш и јавноста ќе верува во нивните извештаи, а во спротивно извештаите ќе служат за меѓупартиски препукувања.

(Авторот е поранешен пратеник)