Грчки крст над македонски гробишта во Мала Преспа

Пописот на населението во април треба да потврди дека 97 отсто од населението се Албанци

Од нашиот известувач
Димитар Чулев


КОРЧА, АЛБАНИЈА - Во Албанија можеш да бидеш Македонец по род и по Извод од матична книга само доколку си од Општина Пустец или од оддалеченото, тешко достапно село Врбник на албанско-грчката граница, на 40-ина километри јужно од Корча. Надвор од овие две локации терминот Македонец завршува во моментот кога „заради подобар живо, ќе се преселите“.

Пописот треба да потврди дека 97 отсто од жителите во Албанија се Албанци. На, со Уставот признатите грчко, македонско и српско малцинство, и на јазичните малцинства Роми, Црногорци и Власи им се оставени три отсто. Во Албанија моментално се води тешка дебата како треба да изгледа пописниот образец. И покрај инсистирањата на странските посматрачи, и покрај притисокот на малцинските партии и здруженија што бараат државата во образецот да ги наброи сите малцинства, а обичните граѓани со едноставна процедура (ставање точка или крст) пред нивната малцинска група да се изјаснуваат, отпорите се големи.

Како што се чини, ќе остане образецот во кој има две графи: првата за изјаснување како Албанец, а втората каде што сите гореспоменати малцинства би се изјаснувале како други.

Васил Стерјовски, извршен директор на телевизијата Кристал плус, која од пред два месеца зрачи на македонски јазик, жестоко се противи на ова подметнување од албанската држава, кое има цел да го сведе македонското малцинство во Албанија на два тесни региона. Иако само во Пустец има 5.300 жители - Македонци, во т.н. етничка карта се води како место каде што живеат 4.160 Македонци.

Случајно или не, „македонското прашање“ во изминативе денови се најде високо во агендата на политичките партии во Албанија и доби пристоен простор во медиумите откако претставници на грчката организација „Омонија“ направија упад во гробиштата во село Бобошница. На старите гробје најдрско беа ископани коски на луѓе за да биде изградена бетонска патека и неугледен петметарски крст со образложение дека тука во времето на грчко-италијанскиот судир во Втората светска војна загинале двајца војници. Моштите се извадени во 1991 година, таму нема ништо, но постои желба и тој дел да се претстави како грчки.

Илија Кунешка, 86-годишен старец од Бобошница, се' уште памети дека тука, во неговото село, ниту некогаш имало Грци ниту некогаш на тоа место постоеле гробови на странци. „Тука беа старите гробови на Македонците од Горна Маала во Бобошница“, вели Илија, кој деновиве е една од главните теми на „Јутјуб“ каде што се обидува со жар на млад човек да ја објасни својата старечка немоќ да ги прикаже работите како што беа.

Кристал плус во соработка со една македонска телевизија го пушти тој прилог во етер и во Македонија каде што предизвика мало или никакво внимание.

Случајот „Бобошница“, како што ни објаснија, нема да заврши без судска пресуда. Повикани се актуелни луѓе од локалната самоуправа да кажат дали поставувањето на крстот над стари гробишта било со дозвола. Повикани се, исто така, и претставници на Омонија да објаснат зошто е тоа сторено. Во селото сега живеат Власи, кои сакаат да се изјаснат како Грци и за тоа добиваат грчки пензии.

Селото во 1943 било комплетно запалено, а поголемиот дел од Македонците заминале во Корча, Елбасан, Тирана, но постојат податоци што покажуваат дека тоа отсекогаш било македонско село. „Во архивите на доселеници во Америка, кои постојат на островот Елис во Њујорк, има над 150 имиња на лица што се по потекло од овие села околу Корча, и кои таму пред американските имиграциони власти се изјасниле како Македонци“, ни вели Васил Стерјовски.

„Погледнете ја топонимијата Бобошница, Дреново, Борје, Ѕвезда, Полен, Божјиград, Лешница и особено последното Сонблаг, кое кај старите било препознатливо како село каде што луѓето и намерниците од сите краишта можеле да одморат по долгиот пат и да имаат благ или лесен сон“, ни вели Васил Стерјовски.

Интересна е приказната со 28-годишниот амбициран млад човек што сака на непризнатото македонско малцинство да му ја прикаже Македонија од поблиску и затоа се зафатил со помалку неблагодарната функција.

„Претежно пуштаме македонски песни“. Во неговата канцеларија стои портрет на Тоше Проески. Одвреме-навреме тој и неговите соработници Сотир Ристо и Нико Трајко, спијат во сопче блиску до „студиото“ во зградата на некогашниот Работнички дом во Корча се пресреќни од тоа што го работат. „Откога почнавме да зрачиме во етерот се потсетија на старите времиња кога крадешкум фаќаа телевизиски и радиопрограми од Македонија. Се' уште не сме екипирани, но многу бргу се надеваме дека ќе почнеме да емитуваме и своја програма“, вели Сотир Ристо засега само уредник и задолжен за техниката во телевизијата. Првиот настан им беше - „Бобошница“.

Стерјовски ја прифати улогата извршен директор на телевизијата Кристал плус покрај сериозната обврска што ја доби со распределбата на власта меѓу победничката Демократска партија на Сали Бериша и коалицискиот партнер Македонска алијанса за европска иднина. Тој истовремено е директор на „Водовод и канализации“ во руралните средини во Корчанскиот регион. Тоа му дава слобода да се наметне како стручњак, но и како човек што води сметка за запоставените општини.

Телевизијата Кристал плус ја пушти во етер и ја обзнани изјавата на дедо Илија Кунешка на „Јутјуб“. „Досега немавме никакви проблеми од албанските власти што се покажаа флексибилни за преземањето под наем на телевизија која 11 години зрачи во етерот. Единствена забелешка досега дојде од грчкиот конзул во Корча, кој имаше забелешки за документарните филмови, за „Бушава азбука“, за „Македонските приказни“, кои ги пушта ТВ Кристал плус во етерот.

Васко Стерјовски вели дека телевизијата, која покрива простор од околу 200.000 потенцијални гледачи, доаѓа во вистинскиот момент пред пописот што треба да се одржи во април. Луѓе се јавуваат во телевизијата, ја поздравуваат, се потсетуваат дека се Македонци...

Но, пописниот образец не е гарант дека луѓето, кои евентуално во Голо Брдо, во Гора, во Тирана и во Елбасан ќе се изјаснат како Македонци, како такви ќе бидат впишани и во Матичната книга на државата.

„Од нас бараат да и' веруваме на Државната пописна комисија во која тие би сакале да има што помалку претставници од малцинствата“, вели Стерјовски.