Македонски Состоjби

Власта сака замолчени луѓе!

Манчо Митевски

Дали сите што мислат поинаку од власта ги купил некој (опозицијата, Сорос, Грција) со пари!?

„Задоволни сме што оваа година, исто како и минатата ЕК даде позитивна оцена за се' она што македонските институции го реализираа во изминатиот период на полето на европските интеграции на Република Македонија“, изјави премиерот Никола Груевски, по добивањето на Извештајот на ЕУ за напредокот на земјата во 2010 година. При тоа Груевски изрази задоволство што Комисијата констатирала напредок во сите поглавја, а не пропушти да им се заблагодари за поддршката на реформските процеси на сите граѓани, на Собранието, на партиите, на НВО, на ЕК, на еврокомесарот Филе и на евроамбасадорот Фуере. Ако ова го слушаше некој понеупатен во македонските состојби, по овие фалби и благодарници, ќе помислеше дека Македонија е примена во ЕУ!

Во математиката два и два се четири. Во животот успех е кога ќе се исчекори напред, макар еден чекор, не мора 100! Не сакам да бидам сфатен дека во јајцето барам влакно, но за работи од големо значење и со многу финеси и нијанси, како што е Извештајот на ЕК, потребни се трезвеност и реалност. Еуфоријата е штетна, бидејќи создава привиди. За каков успех говори власта, кога математиката покажува дека Македонија пет години стои во чекалницата на ЕУ како кандидат. Македонија веќе втора година има препорака за преговори со ЕУ, но нема датум. Во меѓувреме Црна Гора не' сигна со статусот, иако во 2005 година, кога ние станавме земја-кандидат за ЕУ, таа не беше ни независна држава. Сето ова, пак, коинцидира со раситнетата петта година власт на ВМРО-ДПМНЕ.

Бидејќи ја споменав математиката, за разлика од Груевски и вицепремиерот Наумовски, кои тврдат дека ЕК констатирала напредок во сите поглавја, евроамбасадорот Фуере направи поинаква математика, а оцената дека реформите се одвиваат со нееднакво темпо се темели на согледувањата за реформскиот процес, споредено со минатата година. Според „дигитронот“ на Фуере: „Значителен прогрес во 2009 година имаше во две поглавја - визната политика и царината. Во 2010 година нема области коишто се удостоени со оценката значителен напредок. Во категоријата добар напредок лани е забележан во 11 области, а годинава во шест поглавја. Во категоријата извесен напредок, во 2009 година остварен е во 20 области, а во 2010 во 19. Ограничен, нерамномерен или делумен напредок во 2009 беше регистриран во четири области, а годинава во осум.“ Со оглед дека математиката, покрај тоа што е прецизна, таа е и сурова, каква што е сурова и вкупната состојба во Македонија - прецизно и сурово треба да се каже дека успех за Македонија, кога станува збор за Европската унија, е само: добивање датум за преговори. Значи, ниту Извешатој е толку позитивен како што сака да го претстави Владата, ниту, пак, само спорот за името и Грција е проблемот. Во многу нешта од „главата“, ајде да речам - од Владата си патиме!

Болките на Македонија на патот кон ЕУ се познати. Спорот за името по заслуга на Грција стана примарен. Делумно заслуга има и несакањето и неспособноста на нашата Влада да направи државна стратегија со црвена линија и политички консензус во земјата, а со тоа да си овозможи подобра преговарачка позиција и поддршка од влијателните земји-пријатели. Извештајот на ЕК, покрај економските проблеми, сиромаштијата, невработеноста, отсуството на инвестиции, ги потенцира и хроничните болести на македонската демократија и на правната држава. Некои сега се уште поизразени: независноста на судството, нападите на Уставен суд, реформите на администрацијата, политичкиот дијалог, имплементација на Охридскиот договор и слободата на изразувањето.

Мислам дека за македонската демократија, барем како што се развиваат работите, најстрашните работи се случуваат и ќе се случуваат кај политичкиот дијалог и слободата на изразувањето, на која ќе го свртам вниманието преку куса елаборација на суштината на проблемот. Како приклучок ќе ми послужи истражувањето на „Новинари без граници“, според кое Македонија, само за една година, доживеа катастрофа кај „слободата на медиумите“ - од 34 место, падна на 68 место на светската ранг-листа. А илус��рација на демократскиот капацитет на власта ќе ми биде одговорот на пратеничкото прашање на оваа тема на Груевски, кој наместо да ги прифати оцените од Извештајот за слободата на медиумите, најави дека „Владата ќе го разгледа и ќе го анализира откако ќе ја испита неговата методологија, дали и кои новинари (!?) учествувале во анкетата“.

Постојат многу нијанси во чувствителната сфера на слободата на изразувањето во Македонија. Може да се зборува за слобода на изразување на медиумите и на граѓаните. Иако имаме уставно декларирана слобода на говорот, многу поизразено е задушувањето на говорот, кое резултира со страв од говор. Според овие стандарди, власта се труди од Република Македонија да ја направи „република на едноумието“, иако повеќе наликува да биде именувана како „република на замолчените луѓе“!

Во Македонија власта не дозволува да помине јавно искажан збор со поинаков став од нејзиниот на јавен собир, трибина, конференција, во медиумите - без да реагира на него со демант, објаснување, контрастав, закана, дури и тужба. Како последно - инакумислечкиот став или автор се распнува во провладините весници и телевизии, од мегафоните чии газди се членови на владината коалиција. Наместо различните ставови да се конфронтираат во јавни дебати низ борба на мислења и со аргументи, на книга со книга, значи разумно и човечки, власта пробегнува кон дискредитација на личноста на инакумислечкиот, со помош на „шепнати“ податоци од институциите - односно, како што беше кажано во една неодамнешна полемика - со „јавно-приватно партнерство“! Врвот во шемата на унакажување на инакумислечкиот од страна на власта и од нејзините мегафони е обвинувањето дека некој (опозицијата, Сорос, Грција...) го купил со пари!? Но, проблемот е што власта мисли дека ако таа може да купи и да корумпира се' што сака со пари - тоа важи за сите во државата. Сепак, колку и да е уништен, моралот живее уште понекаде во Македонија - и тоа може да биде ’ркулецот на спасот за земјата.

Во Македонија се отворија три парадигматични случаи, односно битки против тројца граѓани, на кои власта многу инсистира. Млекарот од Битола, Душко Илиевски, се гони за организирање протест против власта, за навреда на лидерот и, наводно, за одгледување марихуана. Кршењето на неговиот ’рбет има за цел да му покаже на обичниот човек што го чека ако говори слободно и ја критикува власта. Екс-претседателот на Уставниот суд, Трендафил Ивановски, ја имаше „среќата“ да стане лустрирана колатерална штета за совесната работа на Судот и за уривање на неуставните закони на Владата. Барањето за кривично гонење на Бранко Црвенковски за наводен незаконски тендер за консултантски услуги има своја функција. (Патем, дали бројните советници на Груевски се избрани и се плаќаат со тендер?) Таа е за испраќање голема порака: кога можеме да тужиме и затвораме поранешен претседател на државата и сегашен лидер на опозицијата, нека му мислат сите што размислуваат поинаку од власта!