Мислења

Големи зборови од мали политичари

Ана Павловска-Данева

Што сака да порача збунетиот министер за одлуката на СДСМ околу Деловникот

Старите добри „Биџис“ имаат една прекрасна балада, која се вика „Зборови“. Тие веруваат дека зборовите можат да бидат единствен и истовремено силен извор за опстанок на врска доколку не постои можност за размена на поинаков вид љубов, нежност, грижа. Тоа дека можат да бидат компензација за сето она што се сака да се направи со дела, а е невозможно. Можеби ова е реалност за поединци и нивните односи, но во политиката, конкретните дела не можат никако да бидат заменети со зборови. Без оглед на тежината на зборот, тој нема да има никакво значење ако е ставен надвор од секаков контекст и не е проследен со акција и резултат. А, токму тоа се случи, со зборовите на власта искажани по соопштувањето на последната политичка одлука на СДСМ.

Кога одредена политичка партија ќе одлучи да го жртвува потесниот партиски интерес заради реализирање повисоки државни цели, тогаш тоа е доблест која како исклучителна реткост на македонската политичка сцена мора да се признае и поздрави, дури и од страна на најлутиот политички противник. Секоја спротивна постапка и реакција само ја девалвира вредноста на негаторот, ги потенцира неговиот страв и несамодоверба и ја истакнува неговата незаинтересираност за националните приоритети. Доколку последниве постапки ги направи политичката партија на власт, издигнувајќи го партискиот прагматизам над интересите на државата и своите граѓани, тогаш работите се многу полоши отколку кога опозицијата покажува неконструктивност и одбива соработка со власта.

Таква состојба имаме деновиве откако СДСМ соопшти дека ќе помогне во подобрување на политичкиот дијалог во државата за да се исполни барем оној услов за добивање позитивен извештај од Европската комисија во кој реално опозицијата може да даде придонес. Но, наместо одлуката за враќање на пратениците на СДСМ на собраниските координации и за изгласување на собранискиот Деловник да биде поздравена и, секако, искористена во државен интерес од страна на власта (како што веднаш го стори тоа Брисел), како коментар добивме само бледа, безначајна и конфузна изјава од еден ист таков владин министер, кој се обиде на јавноста да и' објасни нешто сосем ирелевантно за конкретната работа: дали претседателот на СДСМ бил мал или голем политичар!?

Од овие празни зборови неколку работи станаа уште понејасни отпорано: како да се земе за сериозна изјавата за големината и значењето на делата и постапките на поранешен шеф на држава и претседател на влада ако е таа дадена од министер чие единствено поранешно работно искуство е портпарол на политичка партија, министер кој до пред министерувањето никогаш претходно немал можност, ни одговорност да раководи или управува ниту со најмала група луѓе, немал можност да донесе одлука која има правна важност барем за поединец, а не, пак, одлуки за целата нација? Тоа е исто како штотуку описменет основец да посака да рецензира лектира, пред да се обиде да напише и најкус состав.

Што сака да порача збунетиот министер со констатацијата дека Црвенковски влијаел врз одлуките на пратениците од СДСМ (имајќи предвид дека е претседател на партијата и дека политичките одлуки за дејствување на партијата ги носат највисоките органи на самата партија, што е логично, легитимно и политички исправно)? Подобро ќе беше пред само два месеца, тој или некој негов колега, да ни објаснеа во кое својство премиерот веднаш по донесувањето закон (Законот за извршување) изјави дека ќе го суспендирал. И како тоа навистина претседателот на Владата успеа да суспендира закон на Собранието?

Некои работи нужно треба да ги разјасниме. Како ќе гласа пратеникот во законодавниот дом треба да зависи од волјата на неговите избирачи. Прв приоритет на секој пратеник при носењето на законите треба да биде интересот на граѓаните што го избрале за свој претставник. Но, кога една пратеничка група креира политика на дејствување, кога опозицијата врши избор од повеќето политички механизми за влијание врз власта што и' стојат на располагање, секако дека тоа го прави во консултација со највисоките органи на својата партија, бидејќи тогаш станува збор за реализација на партиските цели и идеологија. Реткост е на македонската политичка сцена интересот на мнозинството граѓани, односно јавниот интерес да се става над партиските цели и програми, затоа ваквите постапки треба да се поздрават. Овие работи мора да му бидат познати на еден министер кој се образувал токму во областа на политичките науки.

Од друга страна, треба да му биде познато и тоа дека кога премиер ќе ги свика на давање отчет градоначалниците од својата партија, тогаш имаме кршење на демократските вредности, на принципот на децентрализација на власта, на локалната самоуправа како темелна уставна вредност. Тогаш теснопартиските интереси се ставаат над интересите на локалната заедница.

Кога премиерот ќе каже дека ќе суспендира закон (и нема да остане само на зборови, туку навистина ќе го суспендира), тогаш имаме грубо кршење на принципот на владеење на правото, на принципот на поделба на власта и се добива груба и брутална супремација на егзекутивата врз легислативата. Тогаш имаме концентрација на целокупната власт и моќ во рацете на еден човек. Министерот сигурно учел дека сето тоа води кон автократија и тоталитаризам.

Но, добро. Сакале некои да признаат или не, чекор напред кон добивање позитивен извештај во ноември е направен. Политичкиот дијалог е обновен. Граѓаните не ги интересира дали го сторил тоа мал или голем политичар. Останува министрите, не со зборови, туку со мерките што ќе ги преземат за деполитизација и департизација на јавната администрација, со средствата со кои ќе обезбедат независност на судството и спречување на корупцијата да ја покажат својата големина. Или маленкост, од нив сега зависи!

(Авторката е професорка на Правен факултет)