Протестите на Албанците - нов аларм за соживотот

Александра М. Митевска

Уште еден знак за тревога дека нешто чкрипи во меѓуетничките односи! Повеќе албански невладини организации, под мотото „За правдина“, денеска ќе го реализираат од поодамна најавениот протест против, како што велат, политички монтираните судски процеси и дискриминацијата на Албанците во Македонија. Организаторите вчера апелираа до граѓаните што ќе им се придружат да се воздржат од какви било провокации и да се однесуваат европски, за протестот да ја постигне вистинската цел - изразување на граѓанскиот револт преку демократски форми.

Дали најавениот протест е уште еден сигнал за радикализација, по откривањето на бункерот со оружје на Скопска Црна Гора, коминикеата на наводната ОНА, обвинувањата меѓу власта и опозицијата дека се подготвуваат сценарија за дестабилизација... Настани - на кои, пак, им претходеше заедничката изјава на меѓународните претставници, што искажаа загриженост од развојот на ситуацијата во земјава, поради реториката на политичките лидери што зборуваат за конфликт, поделба на државата, напуштање на Рамковниот договор...?

Амбасадорот на ОБСЕ во Македонија, Хозе Луис Хереро, смета дека не постои можност да се повторат настаните од 2001 година и дека денес не постои причина за какво и да е насилство, бидејќи тоа нема да помогне никому. Тој нагласува дека оние што мислат дека на таков начин ќе постигнат нешто, ќе се соочат со осуда од меѓународната заедница.

Амбасадорот Хереро, во интервјуто за Радио Слободна Европа, истакнува дека во 2010 година не треба да има каква и да било употреба на насилство. Дека за се' може да се разговара, бидејќи понекогаш прогресот се постигнува бавно, но мора да постои трпение. „Ние работевме многу на меѓуетничките односи, но многу нешта останува да се направат. Работиме заедно со Владата, со албанските партии и со општинските раководства за да постигнеме напредок на патот поставен со Охридскиот договор, што останува водечки пат и водечки принцип“, оценува Хереро.

Познавачи на состојбите сметаат дека протестот на албанскиот цивилен сектор е уште еден обид да се изврши притисок врз ДУИ, од која се очекува поостро да се спротивстави на етноцентричните политики на својот коалициски партнер ВМРО-ДПМНЕ и да заземе порешителен став за прашањата што ја тангираат албанската заедница во државава, како хашките случаи, енциклопедијата, „Скопје 2014“... Владејачката партија од албанскиот блок од почеток се воздржуваше од поддршка на најавените протести, за разлика од опозициските и вонпарламентарните партии на Албанците, кои политички ја поткрепија активноста на невладините организации. Од Нова демократија, на пример, отворено ги поддржаа протестите, посочувајќи дека станува збор за револт против владините политики, на кои и тие реагирале во Собранието. Викендов НД ја обвини ДУИ дека е вазал на Груевски, само за да го зачува местото во Владата. „Господа од ДУИ, немате право да тргувате со работи како што се енциклопедијата или ’Скопје 2014’. Немате право да се откажете од Бурмали-џамијата на плоштадот само поради два-три споменика на албански личности според вкусот на Груевски или на вашиот претседател“, изјави пратеникот Абедин Зимбери. Партиите од опозицијата, сепак, потенцираат дека не се вклучени и дека не се мешаат во организирањето на протестите.

Ваљон Беља од Советот на албански организации, во кој партиципирале 43 НВО, вели дека протестите не се насочени кон никоја партија посебно, туку против политиката на дискриминација на Албанците во изминатите 20 години. „Зар не е дискриминација кога Албанците учествуваат во буџетот со 40 проценти, а им се враќаат само два процента, кога се издвојуваат само 50 илјади евра за албанската култура, кога не се градат спортски сали во албански училишта“, прашува Беља.

Тој очекува на улица да излезат од 10 до 20 илјади Албанци, чиј протестен марш ќе почне пред Судската палата, ќе помине покрај Собранието и ќе заврши пред Владата. „Сметаме дека нашата реакција е во вистинско време и дека ќе ги освести надлежните. Но, ако протестот не ја постигне целта, ќе размислиме и за други методи на дејствување“, вели Беља.