Мислења

Кариери на ригиден национализам

Александар Шољаковски

Сите конфронтации, натегања, земања-давања, инаети на релација Македонци - Албанци, завршувале секогаш во полза на Албанците

ВЕЌЕ ВИДЕНО

Во политиката, нормално, се прават грешки. Но, кога сукцесивно се повторуваат истите грешки, тогаш станува збор за елементарно незнаење, политичка нааканост и глупавост. Во време на јасна меѓуетничка напнатост, во време кога се запленуваат сериозни стокови оружје, властите се обидуваат да не' убедат дека состојбата е стабилна и дека немало стравување за радикализирање на состојбите.

Да се потсетиме дека на два месеца пред 2001 година тогашниот премиер Љупчо Георгиевски постојано зборуваше за најрелаксирани меѓуетнички односи од кога било дотогаш. Се сеќавам дека Владо Поповски кога беше прашање на денот кога ќе пукне конфликтот, во улогата на штотуку повлечен прв човек на контрразузнавањето, не' убедуваше дека ситуацијата била стабилна, мирна, а границите безбедни. Тој е се' уште таму некаде, околу врвовите на власта. Министерот за образование, Тодоров, пред извесно време донесе една незаконска, присилна, одлука за учењето на македонскиот јазик во албанските училишта. Исправноста за една ваква мерка не би била спорна, но изведбата е непроценета, неподготвена, неосмислена, безмалку проблематична, авторитарна и опасна? За намерите на вака изведената одлука можеме да нагаѓаме.

Во релациите со малцинствата, посебно со албанската, македонската политика сукцесивно покажува недефинираност и неснаоѓање, недостаток на политички усет, но и грубост и политичка надменост. Македонците и Албанците низ историјата не живееле во голема љубов, но се работело за висок степен на коегзистенција. Работите почнаа да се компликуваат во време на извесната политичка либерализација во шеесеттите, за да кулминираат со тетовските нереди во 1968 година. Одговорот на македонските власти беше форм��рање посебен оддел во ДБК, кој се занимаваше со албанскиот иредентизам и тероризам. „Што правите таму? Тепаме Шиптари!“, беше објаснувањето на посланиците во ова служба. Така само се зајакнуваше чувството за потиснатост кај Албанците. Оваа политика продолжи во наредните две децении - Албанците, по правило, беа сомнителни и секое барање беше идеолошки етикетирано како сепаратизам, иредентизам и контрареволуција(!?). Меѓуетничкиот јаз се зголемуваше. Тогашните македонски власти го решаваа проблемот на високото образование на Албанците со тоа што ги упатуваа на универзитетот во Приштина. Колку што учеа наука, се стекнуваа и со соодветна идеологија. Али Ахмети е еден од нив.

Пукна 1981 година во Приштина, со свои одрази во Македонија.

Македонската политика никогаш не се обиде да направи дистинкција меѓу етничките односи на релацијата Срби - Албанци и Македонци - Албанци. Овие односи историски и практично никогаш не биле исти. Па така, македонската политичка елита од тоа време ја присвои тотално погрешната политика кон албанското прашање која ја водеше Србија. Се спроведуваа чистки на професори, политичари, еминентни личности... се извршуваше една од најглупавите политички акции - политичка диференцијација (читај : ликвидација). Како одговор за настанатите меѓунационални проблеми и доселувањето Албанци во северозападна Македонија, властите донесуваа закони со кои се забрануваше промет со недвижнини, а се забрани и градењето високи оградни ѕидови. Се правеа акции за уривање, падна и жртва во Арачиново. Македонија имаше значајни интревенционистички полициски сили на Косово се' до крајот на ЈУ-државата. Во Македонија со сомнителните Албанци се постапуваше како и на Косово, со прогони, затворања, ќотек. Резултати немаше, контраефекти - колку и да сакате!

Дојде крајот на едноумието и влијанието на Белград во оваа сфера. Македонците пак неподготвени. Се формира партија на Албанците, Партијата за демократски просперитет (ПДП). Во почетокот, главно, конструктивна. Притиснати од барањата на сопствената средина, го молеа Глигоров да им помогне. Тој систематски ги лажеше во негов стил. Одговори со разбивање на партијата и создавање на друга (ДПА). „И тие плурално да почнат да живеат“, беше објаснувањето за овој потег.

Протестите поради сосема легитимното барање за формирање Педагошки факултет во Скопје со настава на албански јазик, единствено беа искористени од неколкумина млади политичари да направат кариера на бранот на ригидниот национализам. Тие се денес во врвот на политиката. Милошоски е еден од нив, на пример.

За таканаречениот (милуваа да кажат) универзитет во Мала Речица, Црвенковски и Глигоров пратија силна полиција и убија човек. Никој однадвор не успеа да сфати зошто се праќа полиција против образование. Сега во Тетово има три универзитети. Во 1997 година Бранко Црвенковски повторно прати силна полиција во Гостивар да го спроведат Законот за знамето. Беа убиени четворица, полицијата беше одликувана. Знамето на Албанците подоцна стана сосема рамноправно со македонското, некаде дури и порамноправно. Го судеа Руфи Османи за тоа. Денес тој е градоначалник на Гостивар.

Стојан Андов, како прв парламентарец во деведесеттите години, беше повеќе од дециден дека додека е тој на чело на Собранието нема шанси да се говори албански од говорницата (право укинато кон крајот на осумдесеттите години). По настаните од 2001 година, нему ќе му припадне честа (!?) како спикер да се изгласа новиот Деловник со кој се дозволува албанскиот јазик во Собранието. Две илјади и првата е климакс на идиотизмот на домашната политика. Тотално некадарна да го скрши бунтот со сила, политиката доживеа комплетен пораз на сите нивоа. Не ја сфатија или не можеа да ја сфатат шемата уште од почетокот. Видоа како терористите станаа бунтовници, а дотогашните државни непријатели политички фактори. Рамковниот договор мораа да го спроведуваат оние што на отвореното антиалбанство ги градеа своите кариери. И Љубчо и Бранко.

И на крајот не може, а да не заклучиме дека сите конфронтации, натегања, земања - давања, инаети на релација Македонци - Албанци завршувале секогаш во полза на Албанците. Ниеден проект за зауздување и дисциплинирање на Албанците досега не успеал. Пардон, има еден исклучок. Веднаш по Втората светска војна бил донесен југословенски закон за забрана на носење зар и фереџе. Законот бил спроведен во рекордно време, главно, без сила и репресија. Но, во кампањата учествувал целиот политички врв што одел во муслиманските ср��дини, ги убедувал луѓето во исправноста. Дури и Лазар Колишевски бил најактивно вклучен во оваа кампања.

(Авторот е новинар)