Тарчуловски се надева на помала казна

По одлуката на Жалбениот совет во Хаг, исцрпени се можностите за ревизија на пресудата

Александра М. Митевска

Уште најмалку две години и 10 месеци Јохан Тарчуловски ќе биде во затвор пред да се најде на дневен ред можноста за ублажување на затворската казна од 12 години за случајот „Љуботен“ од конфликтната 2001 година. Откако Жалбениот совет на Хашкиот трибунал во средата ја потврди казната за поранешниот припадник на македонската полиција, неговата одбрана соопшти дека се исцрпени правните лекови за ревизија на пресудата, а дека повторување на процесот е можно само ако се обезбедат нови докази или нови сведоци, што досега не биле земени предвид.

Тарчуловски во наредните месеци ќе остане во притворската единица на Трибуналот, во очекување да се финализираат аранжманите за негов трансфер од Холандија во друга држава, каде што ќе го отслужува остатокот од казната. Адвокатите најавија дека ќе побараат од Советот за безбедност Тарчуловски да ја издржува затворската казна во Македонија, како единствен Македонец осуден од Меѓународниот суд. Меѓутоа, шансите за ваков расплет изгледаат минимални, особено ако се има предвид дека во историјата на Трибуналот досега немало случај - осудено лице да ја издржува казната во матичната земја.

Меѓународниот суд за поранешна Југославија досега има склучено договори за спроведување на казните со 17 европски држави - Норвешка, Шведска, Финска, Естонија, Данска, Германија, Шпанија, Словачка, Франција, Велика Британија, Белгија, Австрија, Италија. Можни затворски дестинации за хашките осуденици се и Албанија, Полска и Португалија, каде што досега не е префрлено ниту едно осудено лице, како и Украина, која се' уште не го ратификувала договорот. Засега нема информации дали овие четири држави ќе имаат приоритет при одлучувањето во кој затвор ќе биде префрлен Тарчуловски. Од Трибуналот единствено посочуваат дека при одлучувањето „посебно внимание се посветува на близината на конкретната држава со родната земја на осуденото лице“. Претседателот на Меѓународниот суд одлучува каде ќе биде префрлено осуденото лице откако секретарот ќе го информира која држава е подготвена да ја спроведе изречената казна.

Адвокатите на Тарчуловски најавија дека ќе бараат намалување на казната. Тоа е можно откако осуденото лице ќе отслужи две третини од казната, што во случајов значи осум години, при што ќе се земат предвид и петте години што ги помина Тарчуловски во притворот во Шевенинген. Адвокати и експерти по кривично право што ги консултиравме објаснуваат дека тоа не значи дека на Тарчуловски по автоматизам ќе му се „простат“ сите преостанати четири години од определената затворска казна. Според нивните толкувања, правото не познава автоматизам во судска одлука. А, дали и колку ќе биде ублажена казната зависи и од условите и околностите што одбраната ќе ги наведе во барањето за намалување на годините што треба да ги помине осуденото лице во затвор, како неговото поведение во затворот или семејните околности.

Од формирањето на Меѓународниот суд за поранешна Југославија пред 17 години, подигнати се обвиненија против 161 лице, а завршени се 123 од случаите. Моментно се водат постапки за 38 обвинети, од кои 25 се во фаза на првостепено судење, а 11 чекаат одлука од Жалбениот совет. Двајца обвинети, поранешниот командант на војската на Република Српска, Ратко Младиќ, и поранешниот претседател на Српска Краина, Горан Хаџиќ, се во бегство. Во изминатите години во Хаг се изречени пресуди за многу високи функционери од просторите на поранешната држава. Поранешната претседателка на Република Српска, Билјана Плавшиќ, беше осудена на 11 години затвор што ги одлежуваше во Шведска, но минатата година беше помилувана - еден месец пред да отслужи две третини од казната. Момчило Краишник, поранешен претседател на парламентот на РС, беше осуден на 20 години затвор, по што беше префрлен од Холандија во Велика Британија. Некогашниот претседател и премиер на Српска Краина, Милан Бабиќ, доби 13 години затвор, а поранешниот началник на ГШ на Босна и Херцеговина, Расим Делиќ, беше осуден на три години. Некогашниот генерал на босанските Срби, Драгомир Милошевиќ, беше осуден на 33 години затвор, а минатата година казната му беше намалена на 29 години.

Првичниот обвинителен акт против Тарчуловски и поранешниот министер за внатрешни работи, Љубе Бошкоски, беше потврден на 9 март 2005 година. Јохан Тарчуловски беше уапсен на 14 март истата година и два дена подоцна беше префрлен во Хаг. Бошкоски, пак, во тоа време беше во притвор во Хрватска за случајот „Раштански лозја“, а во Хаг беше префрлен на 24 март 2005 година. Судењето почна на 16 април 2007 година, завршните зборови беа дадени од 6 до 8 мај 2008 година, а пресудите беа соопштени на 10 јули истата година. Жалбениот совет на Трибуналот во средата ја потврди и ослободителната пресуда за Бошкоски, кој е ослободен од одговорност за случувањата во село Љуботен на 12 август 2001 година. (А.М.М.)