МЕРИДИЈАНИ

Дали Грција ќе се спаси?

Дани Родик

Доколку грчката економија не закрепне, преземањето нов долг е привремена мерка што ќе бара поголемо штедење понатаму

Грција купи малку време со новиот пакет финансиска помош, но земјата се' уште не е излезена од криза. Останува да се види дали зајакнатата политика на штедење што владата на премиерот Јоргос Папандреу ја вети ќе се покаже како политички прифатлива и одржлива.

Историјата посочува некои основи за скептицизам. Во демократија каде што побарувачката на финансиските пазари и странските кредитори се судира со онаа на домашните работници, пензионерите и средната класа, вообичаено е локалното население да го има последниот збор.

Излезот на Британија од Златниот стандард во 1931 година останува историски белег. Откако ја направија грешката со враќање на паритетот со злато на ниво што ја остави економијата очајно неконкурентна, Британија неколку години се бореше со дефлацијата и со растечката невработеност. Иако невработеноста достигна 20 проценти, Банката на Англија беше обврзана да ги одржува високите каматни стапки за да спречи масивен одлив на злато. На крај, се' поголемиот притисок на финансискиот пазар ја оттурна земјата од златото во септември 1931 година.

Тоа не беше првпат финансиската чесност да бара реалната економија да страда под Златниот стандард. Британија стана подемократско општество: работничката класа стана синдикално организирана, политичката франшиза четирикратно се прошири од крајот на Првата светска војна, мас-медиумите и' даваа публицитет на економската несреќа на обичниот народ и социјалистичките движења беа во зачеток.

Овој филм беше виден во Аргентина кон крајот на 90-тите години. Главната точка на аргентинската економска стратегија по 1991 година беше Законот за конвертибилност, кој законски го врза пезосот за американскиот долар со курс 1:1 и забрани рестрикции за проток на капитал.

Сомневањата околу способноста на Аргентина да го сервира својот надворешен долг се мултиплицираа, довербата се урна и наскоро кредитната способност на Аргентина се спушти под онаа на некои африкански земји. На крај, она што ја запечати судбината на Аргентина не беше недостигот од политичка волја кај нејзините лидери, туку нивната неспособност да наметнат уште поскапи политики кон нивните домашни избирачи.

Можеби постои друг пат. Обрнете внимание на Латвија, неодамна таа се најде во економски тешкотии слични на оние на Аргентина од пред една деценија. Латвија забележа рапиден развој откако и' се приклучи на ЕУ во 2004 година, на товар на обемно надворешно зајмување и домашна криза во секторот со недвижни имоти. Предвидливо, глобалната финансиска криза и брзиот пресврт во приливот на капитал во 2008 година, остави стапката на невработеност да се искачи до 20 проценти, а БДП да падне до 18 проценти во 2009 година. Латвија има фиксен курс на валута и слободен проток на капитал, исто како и Аргентина. Меѓутоа, за разлика од Аргентина, политичарите во земјата успеаја да издржат без девалвирање на валутата и воведување контроли на капиталот.

Она што изгледа дека го промени балансот на политичките трошоци и бенефити беше изгледот за досегање до ветената земја со евентуално членство во еврозоната, што ги натера креаторите на политиката во Латвија да ги исклучат сите опции што би можеле да ја загрозат таа цел. За возврат, тоа го зголеми кредибилитетот на нивните акции - и покрај многу високите економски и политички цени за тие акции.

Дали Грција ќе биде Аргентина или Латвија? Доколку грчката економија не закрепне, преземањето нов долг е привремена мерка што ќе бара поголемо штедење понатаму. Како што покажа искуството на Британија меѓу двете светски војни - и во поново време Аргентина и Латвија - политиката е таа што на крај го одредува исходот. За грчката програма да има какви било шанси, владата на Папандреу мора да направи монументален напор да го убеди домашното гласачко тело дека економската болка е цената што тие треба да ја платат за посветла иднина.

(Авторот е професор по меѓународна политичка економија на Универзитетот „Харвард“ и пишува за „Проект синдикејт“. „Утрински весник“ е дел о од мрежата на„Проект синдикејт“).