ЕДИТОРИЈАЛ

Груевски и Ставрески го засакаа ММФ

Соња Маџоска

Што ги натера премиерот Никола Груевски и министерот за финансии, Зоран Ставрески, да затропаат на вратата кај ММФ?

Три години јуначки се спротивставуваа за под налетот на последиците од кризата и немањето поволни пари на надворешните пазари, сепак, да попуштат и да ја прифатат поволната понуда на Фондот, кој ем ќе ни даде 480 милиони евра да се потрошат во рок од две години ем нема многу да не' контролира. Ова последното очигледно било пресудно одговорот на Владата да биде позитивен и да се прифатат парите од ММФ. Она што е интересно е и тоа што Македонија е прва земја која ќе го користи овој нов инструмент на ММФ, па можеби и тука има некаква сатисфакција, дека во нешто сме први.

Друго е прашањето за што ќе се користат овие милиони. Освен на Груевски и на Ставрески, на никого друг не му е јасно. Од објаснувањата што ги слушнавме деновиве, се' се сведува на општи фрази од типот „Владата треба да ги чува како резерва“, „да ги троши по потреба“, или „ако има ризик, ќе се трошат за буџетски потреби“. Овие пари се само резервна варијанта за земјата. Дополнително ќе се одлучува дали воопшто и кога по колку пари ќе се повлекуваат. Излегува дека парите од ММФ се само „златна резерва“, односно може да се заклучи дека тие пари ќе се чуваат за „секој случај“.

Експертите, пак, бараат конкретни одговори. Тие ја повикаа власта прво јавно да им се извини зошто беа обвинувани сите овие години токму поради тоа што повикуваа дека треба да се склучи аранжман со Фондот, а потоа и јавно да каже за што, всушност, ќе се трошат парите од ММФ.

И експертите и бизнисмените бараат од министерот Ставрески отчетност и одговорност, односно тој да има доблест и да и' каже на јавноста за кои проекти конкретно ќе се трошат парите, а не да се даваат општи формулации дека тие се за буџетски потреби, каде што нормално влегуваат и платите, па оттаму и заклучокот дека тие нема да бидат искористени за инвестиции, туку за исплата на тековни трошоци.

Бизнис-заедницата дури и ја услови власта дека поддршка за овој заем ќе има ако парите од ММФ се искористат за инвестиции, инфраструктура и за поттикнување на извозот, односно проекти со кои тие пари ќе се вратат.

Сепак, според објаснувањата на власта, средствата од ММФ токму за овие намени не може да се потрошат. Па затоа, очигледно ќе се оди на резервната варијанта, да се издаде и еврообврзница. Овие пари важат за слатки и можат да се трошат за се' што ќе посака власта, но прашање е дали ќе можат да се обезбедат, со оглед на состојбите на меѓународните финансиски пазари, кои годинава и не беа баш поволни, па за нив се бараше камата од околу 10 проценти. Толкава е каматата и за оние пари што ги зајми власта лани со еврообврзница, а кои допрва треба да се враќаат. Токму поради овие состојби, власта годинава не издаде еврообврзница, ама до тој степен го исцеди домашниот пазар задолжувајќи се кај банките што стопанството го заглави во тотална неликвидност. Главното барање на бизнисот е годинашнава должничка приказна да не се повтори. На стопанствениците им е многу важно парите од ММФ барем да послужат како гаранција дека Владата в година нема да се задолжува на домашниот пазар.

Власта се правда дека доколку не беше оформен овој нов финансиски инструмент, преку кој се зајмија 480 милиони евра, немаше да се бараат парите од ММФ, бидејќи немала намера да склучи класичен стенд-бај аранжман. Од таков аранжман сите овие години Владата бегаше како од оган, бидејќи се сметаше дека тоа не било добро за имиџот на земјава. Дали тоа значи дека сега имиџот веќе не ни е толку важен, а важни се парите?