Мое ќоше

Премиерот вети победа

Ерол Ризаов

Во Македонија поради недостиг од демократија, и локалната самоуправа никогаш не ја доби својата суштина

Никола Груевски цели пет-шест месеци пред локалните избори вети победа. Додека неговите политички ривали се мачат меѓу распламтени суети да изберат кандидати за градоначалници, ВМРО-ДПМНЕ и Груевски веќе прогласија победа. Ами како.

Големите и вечни теми за името на државата, членството во ЕУ и во НАТО, економската криза, невработеноста, субвенциите, пензиите, пак ќе бидат главни мамци за гласови без оглед дали ќе се одржат само комунални избори или и предвремени парламентарни. Или можеби ќе биде тоа референдумско изјаснување во „рана фаза“ за името на државата ако нашите мачоисти и патриоти не ја расипат работата со зголеменото либидо. Како што тргнало, силната машкост, јавен презир и омраза кон хомосексуалците е добар рецепт да не добиеме датум за преговори во декември, а за тоа да бидат виновни европските и домашните педери. Само не знам дали се работи повеќе за тие по карактер отколку по сексуалната определба.

Нашите неколку стратегиски интереси се главен хит на сите избори, но секогаш се наопаку поставени и скриени во една голема шума од ветувања. Никогаш нема ветување дека главните приоритети ќе се симнат од дневен ред во добиениот мандат и ќе почне, конечно, европеизацијата на Македонија, туку секогаш обратно, тие служеа за ветување дека нема да влеземе во ЕУ и во НАТО со нарушено достоинство и повредена национална гордост. Сега првпат Европа не' става во временски рамки и нас и Грција да се реши проблемот со името и да почнат преговорите за редовно членство. Дали и сега по предлогот за паралелни преговори за членство во ЕУ и за името на државата пак ќе биде истата тактика или ќе има големи промени во кампањата, ќе зависи од одлуката на Советот на Европа во декември кога Грција ќе се изјасни дали го поддржува предлогот на еврокомесарот Филе и на Европската комисија или останува на својот ултиматум. Се разбира, ако пред Советот на ЕУ самите не расипеме некои работи како што намирисува последната кампања на провладините медиуми против сексуалните слободи на што посебно е чувствителна Европа.

Сите веќе заборавивме што би било главна тема за локални, или комунални избори, како што е тоа во една нормална држава.

Прво кај нас никој не зборува за суштината на локалната самоуправа, а тоа е децентрализацијата. Второ, никој не прашува каде се парите. Колку од средствата што ги остваруваат општините одат во државната каса, а колку во општинската. Тој процент во Македонија е на европско дно што јасно покажува дека се' уште сме централизирана држава со режимски карактер. Самостојноста на одлучувањето во градовите и во населените места ни оддалеку не се на ниво кое е неопходно за побрз развој. Локалната самоуправа во Македонија е силно ограничена. Градоначалниците не можат да заковат ниту еден клинец додека не се огласи партискиот естаблишмент, или владините институции. Градоначалниците наметливо и често без елементарно достоинство молат донации и бараат помош од странски фондации. За основните инфраструктурни објекти, улици, патишта, железница, мостови, училишта, градинки, канализација, амбуланти, наводнување, депонии, заштита на човекова околина, не можат ни да помислат без централната власт и амин од Скопје. Пари за вакви проекти можат да добијат само блиските на централната власт. Уште попроблематично е ако засегаат во кадровските решенија во општините без одобрување од највисоко партиско ниво.

Предизборната кампања на следните локални избори е крајно време да тргне со идејата за развластување на централната власт и, конечно, инсталирање локална самоуправа. Строгата централистичка партизација на локалната управа е катастрофална во споредба со локалните самоуправи во Европа.

Македонија може да поднесе претседателот на државата да не чувствува потреба да биде претседател на сите граѓани. Премиерот не го засега што тој заедно со сите партиски лидери и од власта и од опозицијата ја нема поддршката на над 50 отсто од граѓаните. На локално ниво тоа е неподносливо. Градоначалникот не може да биде градоначалник на половина зграда и на жителите од куќите на левата страна од реката, или само на половина село, или само на три маала. Во Македонија и локалната самоуправа поради недостиг од демократија, на ја доби својата суштина, како и многу други работи. Партиската заслепеност ги затскрива дури и највиталните интереси на граѓаните во секојдневниот живот.