Едиторијал

Ќе дојде ли Тачер во Македонија?

Катица Чангова

Благодарение на длабоките административни реформи што ги направи Маргарет Тачер во деведесеттите години од минатиот век, економијата на Англија процвета и го достигна нивото што го имаа економиите на Франција и на Германија. За смелиот потег, партијата на поранешната премиерка, конзервативката Тачер, навлече огромно незадоволство и плати висока цена, долги тринаесет години отсуство од политичката сцена. Истата политика на штедење ја продолжува и Дејвид Камерон, кој дури годинава ја освои власта. Неговата прва мерка за намалување на буџетските трошоци е снижување на министерските плати.

Нема сомнение дека секоја реформа е тежок и болен зафат, а не лесен и популистички чекор. Сите владејачки гарнитури, кои ја имаа власта во Македонија од осамостојувањето, свесни за последиците, бегаат како ѓавол од темјан кога станува збор за коренити резови во јавниот сектор. И левицата и десницата досега не се осмелија да чепнат во обемната администрација, која само за плати годишно ја чини државата повеќе од 300 милиони евра. Напротив. Најавуваните реформи, кои подразбираат секторско утврдување на превработеноста, тапкаат в место.

Стана златно правило политичките елити да трупаат свои луѓе и да ја пумпаат администрацијата. Ако се знае дека вдомувањето партиски војници обезбедува сигурни гласови за наредните избори, тогаш е тешко да се поверува дека некогаш ќе дојде некој(а) Тачер и во Македонија.

Администрацијата е сфера, која кај нас постојано се гали. Потврда за тоа е последниот таен потег на Владата на премиерот Никола Груевски, кого го провалија социјалдемократите. За два-три месеца, 30.000 партиски кадри на ВМРО-ДПМНЕ ќе добијат трајни решенија за вработување. Не е битно тоа што најголемиот дел од административците напикани како сардини во министерства, фондови, бироа, агенции... не се појавуваат на работа. Па нивните места се вештачки и измислени. Ништо чудно, па затоа за нововработените нема канцеларии, бироа и столчиња. Најважно е што за нив секогаш имало и ќе има пари. Според некои пресметки, привремените вработувања изеле рекордни 20 милиони евра годишно или 100 милиони евра за четири години.

Првиот министер се обиде да ја брани расипничката операција, ама тоа го стори прилично неуверливо. Наводно, префрлањето административци од привремено во трајно вработени ја наложил Брисел, а државни вработувања се планирале за само пет илјади, а не за 30 илјади. Најшокантно е објаснувањето на Груевски дека со новите работни места некаде ќе се заштедело во буџетот?! Многу чудна и неодржлива одбрана. Па како е можно трошоците за нововработени да бидат помали и на нив да се штеди? Кај се чуло и видело да има помали трошоци за редовен работен однос кога давачките на кои и тој им кумуваше се повисоки отколку на оние привремено ангажирани.

Очигледно, власта отсега трасира пат за победа на избори. Остана глува на критиките од Брисел за партизираноста, неефикасноста и бавноста на јавните служби во земјава. И нема намера да преземе радикални резови со кои еднаш засекогаш ќе се симне баластот на партиските влијанија во административните резови. Важечки критериуми за Европа се стручна и компетентна администрација, а тука не е важна партиската припадност, туку способноста на службеникот.

И додека Словенија со приближно ист број жители и членка на ЕУ и на НАТО вработува 60.000 административци, Владата на Груевски реши да биде најголемиот работодавец, а се вртат неколку бројки. И самите не знаеме колку, 80.000, 120.000 или можеби 150.000. И кога ќе се додадат овие 5.000 или 30.000 партиски војници, ќе станеме европски, а можеби и светски прваци, според бројот на администрација на глава на жител. Токму затоа Словенија е таму каде што е, а ние сме таму каде што сме, далеку назад.