Папандреу го прекина молкот меѓу Скопје и Атина, Тадиќ се нуди за посредник

Александра М. Митевска


Кога објави дека Скопје и Атина треба да се најдат на половина пат во спорот за името, грчкиот премиер Јоргос Папандреу го прекрши едномесечниот молк меѓу двете земји. Комуникацијата замре откако во Брисел падна одлука за пролонгирање на решението за македонскиот датум за преговори со ЕУ, по што властите во Скопје почнаа нова битка во антички стил со јужниот сосед.

Може да се најде симболика во тоа што Папандреу ја испрати најновата порaка од Белград, од каде што пред околу две години и поранешната шефица на грчката дипломатија, Дора Бакојани, навести дека Македонија би можела да се соочи со вето на Самитот на НАТО во Букурешт.

Српскиот претседател Борис Тадиќ вчера, ден по престојот на Папандреу во Белград, се понуди да посредува во спорот меѓу Македонија и Грција.

„Подготвени сме да посредуваме во решавањето на спорот меѓу Грција и Македонија. Сакаме да бидеме дел од решението, а не како во минатото дел од проблемот“, изјавил Тадиќ во обраќањето на Амбасадорската конференција во Белград, а зборувајќи за приоритетите на српската надворешна политика.

Србија е земја што сака да биде нов лидер во интегрирањето на Западен Балкан во ЕУ. Па, ако Македонија продолжи да ги пропушта шансите за побрз напредок на евроинтеграциската патека, се' поверојатно е да се пропушти и можноста нашата земја сама да преговара за полноправно членство во Унијата. Наместо тоа, Македонија можеби ќе треба да чека некоја нова група, во која Србија би била локомотива.

Папандреу, во интервјуто за „Вечерње новости“, афирмирајќи ја визијата за целосно интегрирање на Западен Балкан во ЕУ до 2014 година, кажа дека секоја земја ќе биде индивидуално оценувана на тој пат. И дека поради тоа е неопходна суштинска акција и затворање на нерешените прашања.

Неговите пораки до македонските власти се поклопија со почетокот на шестмесечното шпанско претседателствување со ЕУ - период што се очекува да биде решавачки и за проблемот со името и за македонските евроатлантски перспективи. Во новогодишната честитка до граѓаните премиерот Никола Груевски не остави впечаток на ентузијазам за надминување на проблемот со името. Тој само рече дека 2010 ќе биде година во која Владата ќе се обиде да го реши спорот што ја блокираше интеграцијата во НАТО и во ЕУ.

По неколку директни средби со новиот грчки премиер, веројатно, Груевски проценил дека под дипломатскиот костум на Папандреу се крие комплициран преговарач. Други отежнувачки околности за македонската страна се отсуството на консензус меѓу политичките фактори, усложнетата комуникација и со Бугарија, а особено спласнатиот интерес на меѓународната заедница за македонскиот проблем.

Ангажманот на Американците во спорот со името од поодамна не е ниту приближно со толкав интензитет каков што беше пред Самитот во Букурешт во 2008 година. Од Шпанија, пак, според процените, не би требало да се очекува логистика каква што добивавме од Шведска. А, за Белгија, која ќе биде претседавач со ЕУ од јули годинава, воопшто и не треба да се размислува во овој момент, бидејќи евентуалното влегување во таа агенда би значело уште половина изгубена година за одредување датум за преговори на Македонија со Унијата.

Каде би требало да се сретнат позициите на властите во Скопје и во Атина?

Универзитетскиот професор Љубомир Фрчкоски смета дека името, веројатно, е веќе договорено како „Република Северна Македонија’ и оти сега треба да се преговара со трета страна (со САД или со претставници на ЕУ) за слободно и непречено користење на придавката „македонски“ за јазикот и за етнонацијата (македонски јазик и македонски народ), независно од можноста Грција формално да се противи.

„Тоа е доволно. Доволно е ние да можеме тоа да го користиме, пред се', во НАТО, ЕУ и во Советот на Европа, бидејќи во ОН е веќе востановено“, забележува Фрчковски во вчерашната колумна во „Дневник“.

Според него, националноста ќе биде поврзана со државјанството, веројатно „државјани на Република Северна Македонија“ или така како што и до пред три години во нашите пасоши стоеше „државјани на Република Македонија“. Широчината на употребата на меѓународното име, како што прогнозира Фрчкоски, ќе биде предмет на компромис.