Мислења

Далеку е Европа!

Ана Павловска-Данева

И ете, бидна и овогодшниот извештај на Европската комисија за нашиот напредок.

Си ги препрочитував моите колумни објавени во „Утрински весник“ изминатата година. Па, повторно го читам извештајот. Без лажна скромност, забележувам, содржината на речиси секој мој текст напишан оваа година на тема судство, Судски совет, министер за правда, Уставен суд, партизација на јавна администрација, Закон за јавни службеници итн. се наоѓа во извештајот на ЕК. Исти состојби сме забележувале, исто критикуваме. А, луѓево од Брисел не се СДСМ-овци, нели?

Оваа година, Европската комисија прв пат во својот извештај за напредокот на нашата држава директно го посочува министерот за правда и неговата улога во Судскиот совет како фактор за влијание на извршната власт врз судството со што се загрозува неговата независност. На ова, министерот одговори дека премиерот, ете, сакал да го спречи ова влијание со иницијатива за менување на Уставот, ама не се постигнала политичка согласност помеѓу партиите. Не, не, не ќе да е така. Во извештајот на ЕК не се зборува за менување на Уставот, се зборува за влијание на извршната власт претставена преку министерот за правда врз судството. Значи, тоа влијание ако се сака, може да се отстрани и без менување на Уставот. На пример, со менување на министерот! Или, со менување на менталниот склоп на министерот, што е малку потешко со оглед на неговата возраст. Или, со едноставно недоаѓање на министерот на седниците на Судскиот совет. Така, министерот нема да биде во можност да предлага имиња на судии за разрешување, ниту, пак, за избирање и со тоа нема да врши влијание врз судството. Барем не директно и отворено.

Замислете, последниот избран член на Судскиот совет, службеникот од Министерство за одбрана, кој немаше никакво судиско искуство во животот, кој беше избран од мнозинството во Собранието по предлог на претседателот на државата и кој учествуваше во разрешувањето судии според правилници што ги укина Уставен суд, успеа да најде место во извештајот на ЕК. Во него се вели: „Назначувањето на некои членови на Судскиот совет не беа во согласност со установените критериуми“. И сега? Ќе поведе ли некој иницијатива пред Собранието за разрешување на овој член на Судскиот совет? Чувствува ли некој во оваа држава одговорност зашто заради задоволување лични, партиски, политички и не знам уште какви други интереси, сите сме осудени на тапкање во место?

Законите ги подготвуваат и ги пишуваат неуки луѓе. Оние што си ја разбираат, пак, работата се исплашени. А и прагматичен е нашиот народ. Ако рекол министерот дека сака да му се напише закон за предвремено пензионирање на само една група луѓе, мора да му се напише. Ако побарал право да казнува наставници, мора да го добие. Ако посакал децата да учат веронаука, ќе учат. Ако решил едни мајки за раѓање да добиваат пари, а други не, така ќе биде. Лета магарето? Лета! На ова е приближно сведена нашата администрација - крвотокот на секоја држава. Уставен суд донекаде му застана на патот на овој законодавен хаос (ако е тоа воопшто можно) и го снајде она што ни се случува: напади од секој функционер на партијата на власта, од најмлад до најстар, од студенти по право до економисти, од партиски анонимуси до шефот на партијата и премиер на државата. Сите ги искоментираа, образлагаа, анализираа дури и непрочитаните и необјавени одлуки на Уставен суд. Е, и оваа работа е забележана во извештајот на Европската комисија. И квалификувана е како притисок врз независноста на судството. Баш се прави СДСМ-овци овие Европејциве!

И за Законот за јавна администрација во извештајот пишува дека не дава гаранции за вработување по мерит системот, односно според системот на заслуги. Значи, предвидува сполис систем или систем на назначување на службеници врз основа на политички критериуми. Законот уште не почнал да се применува, еве, можност да се повлече и измени пред да почне да ги произведува несаканите ефекти.

Другите негативности забележани за јавната администрација не би ги набројувала. Тоа заслужува посебно внимание. А, преморени сме веќе и од зборот администрација. Тука, и' нема помош на оваа Влада!

Туку, кога веќе се спомнува јавната администрација, би му обрнала внимание на градоначалникот на Скопје како основач на јавното комунално претпријатие задолжено за собирање смет. Имено, портпаролката на ова претпријатие пред неколку дена на еден посебен начин ја образложи одлуката на претпријатието за зголемување на цената на ѓубретарина: досега имале наплата од само 80%, а тие имале зацртано да соберат одредена сума пари од наплатата на годишно ниво, која не можеле да ја постигнат. Затоа, сега одлучиле да ги покачат цените и на тој начин да дојдат до посакуваната им сума!? Многу е издржана економската логика на одлукава, а особено менаџерската! Па, ако не ве бидува да си ги наплатите долговите, зошто со покачување на цените ги казнувате сите чесни и редовни плаќачи? Се прашувам каде ли ова се учи, на кој факултет се предава ваков вид менаџирање? А, да си даде оставка директорот ако не го бидува и да се избере друг? Или да се приватизира претпријатиево? Да се даде под концесија дејноста? Да се направи нешто, што било?

За народ на кој ќе му се погоди власт како нашава, всушност, и не знам што е подобро. Да не прави ништо, колку и да звучи парадоксално можеби е поарно. Оти од тоа што ни го прави речиси пет години, видовме до каде стигнавме!

(Авторката е професорка на Правен факултет)