ЕДИТОРИЈАЛ

Тиквешиjата во агониjа

Ангел Данов

Тиквешијата е во агонија. Кулминираа проблемите на лозарите, за кои грозјето и покрај големата шеќерност, има кисел вкус. Годинава се исуши речиси половина од родот проценет на 200 милиони килограми. Визбите откупија помалку грозје, бидејќи нивните капацитети биле преполни. Извоз на македонско винско грозје речиси и немаше.

Лозарите се во најлоша ситуација од сите земјоделци. Покрај проблемот со годинашнава реколта, тие не зедоа пари ни за ланско грозје. На цел регион му се заканува колапс. Кој е виновен? Каде е решението? Ова се две клучни прашања, кои десетина години останаа без одговор.

Секоја година лозарите протестираат за време на берба и сами си предизвикуваат проблеми. Деновите за протест се денови за скапување на грозјето. Винарите, пак, велат дека македонското вино слабо се продавало поради силната конкуренција на пазарот. Знаат ли македонските винарници да направат вино што ќе конкурира со квалитет? Визбите немаат стратегија за промоција на македонското вино надвор од границите.

Државата, пак, само најавува помош во промовирање на производот од кој влегуваат пари во државната каса, но конкретни чекори нема. Се донесоа закони за земјоделство и вино, но се чуваат во фиока наместо да се применуваат. Надежта кај лозарите беше насочена кон тие решенија со кои визбите се задолжени да ги објават правилата на игра неколку дена пред стартот на бербата, а откупеното грозје да го платат за 180 дена. Годинава се лицитираше со разни цени.

Се преговараше цела година, но интензивно во време на гроздоберот и под блокади, за, навидум, да се спакува некакво решение. Но, не само што нема решение туку работите кулминираа. Државата вети помош и за винарниците и за лозарите. Субвенции за преработувачите на грозје доколку откупат 65 отсто од ланскиот род и два денара за килограм грозје за производителите. Визбите не покажаа голем интерес за владиниот предлог. Секој откупуваше колку што сака, колку што му треба и по пониски цени од лани. Којзнае дали лозарите ќе добијат два денара од државата. Зошто немаше извоз на винско грозје за да се заштитат домашните винарници од конкуренција? Е, па, само преку конкуренција ќе се оди напред.

Ќе се дојде до решение за лозарството само ако државата изготви стратегија што ќе ја осмислат луѓе со искуство од терен. Грозјето се раѓа на нивите, а не на асфалт, а уште помалку во канцеларии и во кабинети. Изготвувањето вистинска стратегија ќе значи и вистинско решавање на проблемите. Се покажа дека досегашната стратегија е погубна и погрешна. Сите што досега ја кроеја судбината на лозарите, правеа огромни грешки. Настапуваа популистички и собираа политички профит, а грозјето пропаѓаше и се намалуваа површините со лозови насади. Некој дозволи Тиквешијата да тоне со години, а годинава и да колабира на економски план.

Од грозјето не се прави само вино. Може да се преработи и во сокови. Затоа е потребно да се работи во тој дел, ама вистински. Потребни се странски инвестиции. Државата нема одговор кои сорти да садат лозарите во наредните години, а се трошат државни пари за подигање нови насади во време кога лозарството е пред колапс.

Визбите се множат, а откуп нема. Винарниците имаат двојно повеќе капацитет за преработка на грозје и производство на вино од оној што го искористуваат.

Надлежните многупати ќе речат дека Македонците пијат малку вино и не помагаат во потрошувачката. Тоа е точно. Но, факт е дека за поголема потрошувачка државата треба да го прогласи виното за храна и да го намали данокот на 5 отсто. Без одлагање, итно мора да се изработи стратегија за лозарство, но и за извозен маркетиншки план за вино.

Ниедна влада досега не сфати дека лозарството е клучна гранка што може да ја повлече македонската економија напред. Не се доволни само субвенции. Потребни се вистински потези.