Интервју

Политичарите мора да мислат на иднината

Трајан Басеску, претседател на Романија

Скопје и Атина треба да го завртат клучот во вистинскиот правец. Ние ќе се обидеме да ја браниме позицијата на незафаќање страна

Димитар Чулев

Клучот е во рацете на Скопје и на Атина, но ние, Романија, ќе се обидеме, настрана што е од тоа директен интерес на Грција и на Македонија, Македонија да стане членка на НАТО и на Европската унија. Мислам дека двете страни, без намера да им држам лекции по историја, треба да гледаат во моментумот: историјата на секоја дланка земја е многу значајна, но сега, на почетокот на 21 век, ние ги поставуваме темелите на една идна историја, затоа не треба да останеме блокирани во минатата или во денешната историја со која се ставаме во позиција да ја жртвуваме иднината од утре.

Ова го нагласува претседателот на Романија Трајан Басеску во интервјуто за „Утрински весник“, во кое ги претстави погледите на романската политика околу иднината на евроинтеграциите на Западен Балкан, за која малку знаеме и малото присуство на 24-милионската Романија на овие простори.



Господине Басеску, дали сте подготвени да бидете гласот на Македонија како што Ве повика македонскиот претседател Ѓорге Иванов во ЕУ?

Да бидеме најјасни. Апсолутно е извесно дека во рамките на Советот на ЕУ Грција ќе инсистира на нејзините позиции и на нејзиниот став околу спорот. Ние, како Романија, ќе се обидеме да ја браниме позицијата на незафаќање страна, која би требало да помогне да се направи напредок во преговорите и наоѓањето решение. Морам да ви нагласам дека за официјален Букурешт многу е битно Македонија да почне старт со преговорите. На Европскиот совет на 17 јуни ние ќе се заложиме да почне стартот со преговорите.



Постои едно мислење дека Букурешт, барем досега во историјата, не било многу среќно место за Македонија.

Дозволете ми да го прокоментирам тоа. Историјата не зависи од местото каде што се случува, туку од политичарите. Можете да го прашате вашиот претходен претседател (Бранко Црвенковски н.з.). Јас го поканив еден ден пред Самитот на НАТО во Букурешт, бидејќи како организатори на тој собир бевме екстремно заинтересирани Самитот да успее во смисла докрај да се оствари планираното проширување на Алијансата со Албанија, Хрватска и со Македонија. Имавме долги дискусии ден пред Самитот, кога се обидувавме да го убедиме македонскиот претседател да ја направи македонската позиција пофлексибилна... Сега, од дистанца, би рекол дека некогаш политичарите, сепак, мора да донесуваат решенија што можеби не се во интерес за нив, но се во интерес за напредокот на нацијата.



Сакате да ни кажете дека не е битно местото туку играчите...

Токму така, играчите. Кога Македонија беше поделена во Букурешт во 1913 година, Романија не доби ниту еден квадратен сантиметар од македонската земја. Така што не би рекол дека Букурешт во кој било контекст треба да има негативна конотација во перцепцијата кај луѓето во Македонија.



Имавте многу интересен одговор или, подобро речено, многу дециден одговор на прашањето дали Романија ќе го признае Косово?

Да се разбереме. Ние веруваме во територијалниот интегритет на државите. Романија не верува дека тоа што се случи во Косово е во согласност со колективните права и со начинот на кој Европа ги решава проблемите. Србија е независна држава и Косово беше дел од Србија, се' додека Приштина унилатерално со декларација не прогласи независност. Значи, Романија е земја што се држи до меѓународното право во оваа смисла. Гледате, резултатот од признавањето на Косово имаше влијание на настаните во Грузија. И таа приказна може да се повтори. Погледнете го регионот околу Црното Море... Молдова и регионот Приднестровје, кој сега е дел од Молдова. Којзнае кога нешто слично како во Грузија ќе се случи и во Молдова.



Одвреме-навреме има загриженост околу безбедносната ситуација за Косово. Дали мислите дека е можна нова ескалација?

Не верувам, ако ме прашувате, дека какви било воени судири се можни на Балканот, сега или во блиска иднина. Условите се променети. Но, убеден сум дека ако има отворени нерешени прашања, тоа може да претставува пречка за акцепт на земјите од Балканот кон НАТО и потоа кон Европа. Уште еднаш ќе повторам, наш главен интерес е да го имаме целиот овој регион во НАТО и во ЕУ.

Да ви објаснам: за време на војната на просторите на бивша Југославија, Романија беше драматично акцептирана - немаше интерес, бидејќи бизнисот на Романија гледаше како на земја што се наоѓа во непосредна околина. Би рекол дека сега наш национален интерес, наш безбедносен и економски интерес е да имаме безбеден Балкан, стабилен и во истиот клуб во кој сме ние. Се разбира, овие организации имаат многу јасни позиции прифатени од држави што е услов за тоа.



Господине Басеску, Романија во моментов се наоѓа во релативно тешка економска ситуација. Дали Романците се разочарани?

На второто ќе ви одговорам со не. На првиот дел од прашањето ќе ви одговорам дека мора да преземеме цврсти мерки за да ја зауздиме кризата. Јас ги советував и им пренесов на моите домаќини во Македонија, дека доколку се случи, а јас се надевам на брз прием на Македонија во ЕУ, тоа не е крај на процесот. Тоа е момент кога стартува процесот на интеграции. За да се влезе во ЕУ Брисел бара минимум стандарди што се однесуваат на функционирањето на државата, на продуктивноста, на работата на судскиот систем, на слободната пазарна економија. Но, тоа се првични стандарди. По приемот овие првични позиции треба да продолжат да се унапредуваат доколку сакате да бидете компетитивни внатре во ЕУ. Тоа е патот што Романија го минува сега. Тоа ќе потрае извесно време...

Значи, да се стане член во ЕУ не значи дека сите проблеми веднаш ќе бидат надминати. Ова го велам не за да давам совет, туку за да им кажам на луѓето од оваа земја да не помислат дека веќе од утре, кога ќе станат членка на ЕУ, по улиците ќе потечат мед и млеко.

Се разбира, не треба да се отфрли многу значаен дел дека членството носи привилегии во смисла на алокација на големи суми пари што Брисел ќе ги префрли на сметка на земјата за инфраструктурни проекти, модернизирање на земјоделството, на индустријата за храна, за тренинг-центри за нови кадри што ќе го унапредат општествениот, економскиот и судскиот амбиент во земјата.



Дали ќе се согласите дека Романија доволно не беше многу присутна на Балканот, посебно во Македонија?

Ние не бевме фокусирани на Балканот и тоа е вистина. Подолго време нашите компании своите бизниси ги насочуваа внатре во земјата во обид да создадат барем приближно еднаква бизнис-клима и економски развој во сите региони во земјата. Од друга страна, морам да ви признам дека ние како земја повеќе бевме насочени кон земјите од Средна Азија, како што се Казахстан, Азербејџан, Туркменистан каде што традиционално извозуваме опрема за производство и за преработка на нафта.

За Македонија би рекол дека имаме одлични политички односи, колку тоа и да звучи како фраза, сметам дека имаме огромен простор каде што романските, и обратно, македонските претпријатија можат да најдат простор за соработка. Впрочем, економскиот форум што деновиве се одржуваше овде е доказ дека ние сериозно размислуваме за пријателска Македонија.