Пожар ја запали дилемата за сопственоста на теќето

Изгоре еден од објектите на тетовското Арабати баба-теќе, причините непознати

Гојко Ефтоски


ТЕТОВО – Пожар пеплоса дел од познатото Арабати баба-теќе во Тетово, предизвикувајќи непроценлива штета на објектот кој е од огромно културно и историско значење. Изгорени се околу 30 метри квадратни таванска резба стара повеќе од 300 години, со што е нанесена огромна штета на овој познат локалитет од исламскиот период, изграден уш��е во 1538 година. Пожарот ја разгоре и дилемата околу сопственоста на објектот и ги зовре односите меѓу Исламската верска задница и Бектишиската заедница кои се во тивка „војна“ околу сопственоста на познатиот локалитет.

Станува збор за комплекс распослан на 18.500 квадратни метри површина, во чиј состав има триесетина објекти. Дел од нив ги користи ИВЗ,а дел Бекташиската. Пожарот ја зафатил е молитвената просторија, која е во делот на Бекташиското Теќе. Порано во оваа и соседната просторија беше сместен Музејот на тетовскиот крај. Десетина години го користи Бекташиската заедница, која смета дека полага право на сопственост - не само на тој дел, туку и на Арабати баба-теќе во целина. Од друга страна, во тетовското муфтиство на ИВЗ тврдат дека во легална процедура со денационализацијата, к��мплексот им припаѓа на нив, но дека на бектешите никој не им го успорува правото да го користат тој дел, бидејќи и тие се дел на ИВЗ. Токму поради тоа, различни се и сомнежите за причините за пожарот.

Хаџи Баба Едмонд Брахимаи, поглавар на Бекташиската заедница за Македонија, со седиште во тетовското теќе, се сомнева дека пожарот е подметнат „од другата страна“, иако „со очи не виделе кој го предизвикал“.

„Власта на Македонија и ИВЗ се тие што не расчистуваат и што сме континуирано изложени на кражби, оштетувања, подметнати пожари... Пред два дена ни беше украдена опремата за озвучување, а сега се соочивме со пожар во молитвената соба“, вели Брахимаи. Тој додава дека од 1993 година го користат Теќето, но биле регистрирани како заедница според поранешни прописи и сега, иако поднеле документација, се' уште немаат добиено валидна регистрација.

„Не' поткукупуваа, ни нудеа објекти, куќи автомобили... Не прифативме. Во 2002 година ИВЗ го узурпираше Теќето и оттогаш се влезени во овој комплекс“, изјави Брахимаи.

Секретарот на тетовското муфтиство на ИВЗ, Намик Џафери, ни покажа решенија, според кои, тие се сопственици на Арабати баба-теќе. На 9 април 2010 година Комисијата за денационализација при Министерството за финансии со решение потврдува дека ИВЗ е сопственик на теќето. И Управниот суд со решение ја прогласил ИВЗ како единствен сопственик, отфрлајќи го барањето на Бекташиската заедница.

„Ние сме сопственици. Тоа е наш комплекс. Залудно е во вакви околности ние сами да си подметнуваме пожар. Има органи што ќе кажат кој и зошто предизвикал пожар во Теќето“, нагласува Намик Џафери. Тој додава дека во рамки на теќето, има дел што претставува бекташиско теќе, каде што тие можат да продолжат со своите верски обреди.

Во националниот конзерваторски центар сметаат дека постојат недоразбирања и контрадикторности на релација ИВЗ-Бекташиска заедница.

„Токму тоа во голема мера условува да се уништува теќето и да се губат неговите историски и уметнички вредности. Националниот конзерваторски центар не навлегува во тие односи, но е загрижен за зачувување на вредностите од минатото. Факт е дека ИВЗ поседува право на вакуфски имот, но, исто така, факт е дека таму постои бекташиски објект како дел на оваа заедница. Оваа ситуација треба да се надрасне со меѓусебен дијалог“, вели директорот Бехиџудин Шехапи.