Парламентарците си играат со бројки

СДСМ предлага зголемување на бројот на пратеници на 133, а ЛДП се залага за 90 члена

Оливера Војновска

Дали сегашните 120 народни избраници ја отсликуваат реалноста во Македонија според бројот на жители, етничка и национална припадност? Наскоро пред парламентот ќе биде старо-новата иницијатива за зголемување на бројот на пратениците на 133, овој пат поднесена од СДСМ. Од друга страна, ЛДП се залага за намалување на нивниот број на 90.

Социјалдемократите, всушност, побараа „проширување“ на парламентот за 13 места, од кои 10 за малцинствата - Турци, Роми, Срби, Бошњаци и Власи, а три за иселениците. Пред три и пол години ВМРО-ДПМНЕ излезе со идентичен предлог: на помалите етнички заедници да им се обезбеди сигурен влез во Собранието, но СДСМ тогаш беше против. Оттаму, прашање е колку ваквите заложби се резултат на искрената желба да се нагласи посебноста на малите заедници во Македонија. Или, можеби повеќе се мотивирани од лукративни политички цели.

Познавачите на нашите прилики сметаат дека на Македонија, како мала држава, не и' е потребно зголемување на бројот на пратеници. Политичкиот аналитичар и поранешен пратеник, Мерсел Биљали, не наоѓа логика во проширувањето на парламентот. Вели дека Собранието нема проблем со бројната состојба, туку со независноста од Владата. „Не мислам дека дефектот е во тоа што Собранието нема 135 или 140 пратеници, туку затоа што нема сопствена автономија. Факт е дека парламентот е сервис на Владата и не е автономен во одлучувањето. А за да се случи тоа не треба да се зголемува бројот на пратениците, туку да се одлепи од сервилноста и слепата послушност спрема извршната власт“, вели Биљали. Не верува дека предлогот за гарантирани мандати се должи на некаква грижа за малите етнички заедници. „Партиите си прават свои калкулации и притоа ги користат малите етнички заедници за политички пазар. Наместо квоти и зголемување на бројот на пратениците, може да се смени изборниот модел и Македонија да биде една изборна единица. Така, малите етнички партии нема да бидат приврзок на големите партии, туку ќе конкурираат меѓу себе со сопствена автохтона програма“, смета Биљали.

И професорот на ФОН, Осман Кадриу, е на мислење дека не треба да се менува вкупниот број пратеници во Собранието. За него е неоспорно дека треба да се обезбеди застапеност на помалите етникуми во парламентот. „Треба да се најде соодветен механизам и малите партии да имаат место во Собранието. Во секој случај нема потреба да се оди со зголемување на пратеничкиот состав“, вели професорот. Напомнува дека кога станува збор за непосредно изјаснување на граѓаните не може однапред да се смета дека ќе излезат толкав број гласачи и оти тој процент ќе обезбеди десет мандати. Според него, неосновани се стравувањата на политичките претставници на Албанците дека со квотите ќе се наруши механизмот на двојно гласање. Тој појаснува дека при гласањето со Бадентер се бара мнозинство од сите претставници на етничките заедници што биле присутни на седницата. Инаку, Кадриу има резерви и за трите мандати што треба да се обезбедат за иселениците, најмногу поради начинот и техниката на гласање на дијаспората.

Либералдемократите, пак, како посоодветно решение го сметаат намалувањето на бројот на пратениците на 90. Пратеничката од ЛДП, Роза Топузова-Каревска, како пример ја посочува Словенија. „Македонија има приближно исто жители колку и Словенија, која е одамна дел од ЕУ и нејзиниот парламент одлично функционира со 90 пратеници“, вели таа. Според неа, во рамките на оваа бројка може да се најдат мандати и за етничките заедници. „Македонија да биде една изборна единица е далеку подобро решение од гарантираните мандати. На овој начин малите заедници ќе освојат ист број мандати како и со квотите, но нема да бидат зависни од големите партии“ , смета Топузова-Каревска.

ЛДП во два наврати кога се отвораа измените на Изборниот законик излезе со ваков предлог, но тој не наиде на поддршка. Овој пат повторно најавуваат амандмани на предложениот закон од СДСМ со кои ќе побараат да се оневозможи пратеници да станат лица со двојно државјанство, како и отворени изборни листи.