Претходен број

За 4 месеци трговски дефицит од 902 млн. долари

Главна причина се растечките цени на нафтата и на струјата, наспроти домашната неконкурентност

Маја Томиќ

Продолжува да расте трговскиот дефицит. Македонија регистрира рекорден дефицит во размената со странство во периодот од јануари до крајот на април, односно 902 милиона долари за само четири месеци. Додека, за цела 2007 година минусното салдо во размената изнесуваше 1,8 милијарди долари, што беше оценето, исто така, како многу високо, бидејќи во претходните години на годишно ниво дефицитот во трговската размената се движеше нешто над една милијарда долари. На пример, на крајот на 2006 година статистиката пресмета дефицит во трговијата со странство од 1,3 милијарди долари, а во 2005 година близу 1,2 милијарди долари.

Според последните статистички податоци, на крајот на април вкупната вредност на извозот на домашни стоки изнесува 1.278.794 илјади долари, додека се увезени стоки од странство во вредност од 2.181.575 илјади долари, со што покриеноста на увозот со извоз изнесува 58,6 проценти.

Како и во претходните години, најмногу сме увезле сурова нафта, електрична енергија и автомобили, а сме извезле фероникел, преработки од нафта, производи од железо и челик и облека.

Економските експерти предвидуваат дека трговскиот дефицит и натаму ќе расте ако продолжат да растат светските цени на енергенсите, нафтата и електричната енергија, пред се'. Но, тие сметаат дека, сепак, државата може да преземе мерки кои за подолгорочен период ќе дадат позитивни резултати, односно ќе ги избалансираат големите разлики меѓу увозот и извозот.

Според Абдулменаф Беџети, професор на Универзитетот Југоисточна Европа, растот на увозните цени има влијание врз регистрираниот дефицит, но не треба само во нив да се гледа оправдување, затоа што станува збор за многу високи проценти на остварен дефицит за мошне кусо време.

„Не се оправдување само цените на нафтените деривати. Ако многу сме увезле, а во исто време нема промени во индустриското производство и во извозот, тогаш се поставува прашање каде е тука додадената вредност во стопанството и зошто извозот не расте со исто темпо. Проблемот е во неконкурентноста на домашното стопанство, по цени и по квалитет, што е структурален, долгорочен проблем. Значи, неповолната економска структура на македонското стопанство е главната причина за оваа ситуација со трговскиот дефицит“, вели Беџети.

Македонија досега, но и понатаму, ќе биде голем зависник од увоз на нафта, струја и на автомобили, затоа што нема сопствено производство и има недостиг од капацитети за повеќе струја. Досегашниот дефицит е висок, но состојбите можеби ќе бидат подобрени во наредните месеци затоа што ќе се реализира извоз на земјоделски производи. Владата досега преземаше мерки за стимулација на извозните претпријатија и за влез на гринфилд-инвестиции кои ќе ги подобрат извозните резултати. Но, тоа не е доволно. Според професорот на Европскиот Универзитет Зоран Ивановски, неопходни се и други измени во извозната политика кои во еден одреден период ќе придонесат за намалување на трговскиот дефицит.

„Државата може да интервенира во другите сегменти. Таа може да ги стимулира услугите, на пример, транспортните и шпедитерските, како и осигурителните, да инвестира во туризмот, а не да дава само извозни стимулации за стопанството. Треба да привлекува и инвестиции во пазарот на капитал, во државните хартии од вредност, како што се обврзниците“, сугерира Ивановски.