ЕДИТОРИЈАЛ

Кастрациjа на лустрациjата

Оливера Војновска

Македонија едвај се охрабри да ја почне лустрацијата и да го прочисти општеството од инсталациите на тајните безбедносни служби наследени од претходниот систем. Но, за жал, во нашата македонска реалност идејата да се демистифицираат луѓето кои поради кариеристички или материјални побуди биле во спрега со тајната полиција, доби една сосема превртена слика. Лустрацијата целосно заталка во лавиринтите на Комисијата за верификација на фактите, партиските централи, Уставен суд, Собранието и се заканува да излезе пред зградата на Владата на „Илинденска“ бб.

Додека лустраторите се закопаа во досиејата и заклучија дека клучните политичари се чисти, а само изјавата на еден уставен судија не одговара со фактите, со лустрирање почнаа да се занимаваат сите во државата. Од експремиерот Љупчо Георгиевски до премиерот Никола Груевски. Лустрацијата излезе од Комисијата за лустрација и влезе директно во партиите, и од власта и од опозицијата. ВМРО-ДПМНЕ, ДУИ, СДСМ, ДПА, ВМРО-Народна, Обединети за Македонија, ниту една не му одолеа на предизвикот да ги бара кодошите, но во туѓите дворови.

Досиејата истовремено се чешлаат во партиските штабови и во Комисијата за лустрација, чии членови ги избра Собранието по партиски клуч. Иако првиот лустратор тврди дека од Комисијата не протекуваат доверливи информации, настаните што се редеа деновиве целосно го демантираат. Јавноста веќе две недели е сведок на партиски прес-конференции и на отворени писма во кои беа изнесени детали за наводната кодошка активност на двајца пратеници од владејачкото мнозинство и на еден уставен судија.

Токму ваквите информации го натерале претседателот на Уставен суд, Трендафил Ивановски, да копа по сопственото минато и да го бара поводот за сомневањата дека своевремено бил соработник на тајната полиција. Иако, како што тврди тој, немало писмен документ дека прифатил таква соработка. Судијата во јавното сведочење реагираше дека одамна е напуштен принципот на презумција на невиност. И тоа „прво од самата Комисија, која од почеток пласираше информации со кои тој веќе бил осуден и прогласен за жртва“, а потоа и лично од премиерот.

Груевски и вчера не се воздржа од критики на адреса на уставниот судија изјавувајќи дека одлуката за лустрација на претседателот на Уставен суд донесена од Комисијата го поткопува кредибилитетот на Уставен суд, а го урива и легитимитетот во однос на сите досегашни одлуки на овој Суд“. Иако постапката за Ивановски се' уште не е завршена. Комисијата нема донесено конечна одлука, туку заклучок, а Ивановски има и право на жалба пред судот.

Вчера реагираше и еден од посочените пратеници, Борис Стојменов, коалициски партнер на ВМРО-ДПМНЕ. Стојменов тврди дека станува збор „за политичка пресметка и за дезинформации пласирани со цел да им се наштети на мојот углед и на угледот на семејството“.

Прашање е каков е кредибилитетот на Комисијата за верификација на фактите, ако оттаму така лесно истекуваат податоци. Дали е навистина толку едноставно да се конструира кодошко сценарио? Може ли со невидена леснотија во досиејата да се подметнуваат лаги, да се фабрикуваат изјави и фалсификувани признаници за примени пари, како што тврди уставниот судија. И дали за еден ваков „подвиг“ е доволно да не се биде по мерка на власта, на оваа или на некоја друга.

Неодминлив е впечатокот дека македонската лустрација целосно ја промаши целта. Процесот што требаше да резултира со тивко заминување од јавниот живот на оние што се огрешиле во минатото, најпрво се поттурнуваше и се опструираше на сите можни начини. Сега е во фаза на екстремна политизација и место да исправиме една историска неправда, изгледа сме на добар пат да ни се случи кастрација на лустрацијата.