Насловна

Мислења

Изборите завршија, што ќе биде понатаму

Слободан Најдовски

Парламентарното мнозинство треба да побара поддршка од опозицијата за виталните државни прашања

Колумната ја пишувам во време на соопштување на првите резултати за составот на новиот парламент. Во самиот почеток треба да се искаже задоволство што самиот ден на изборите помина во демократска атмосфера и со резултати признаени од сите релевантни учесници во изборниот процес. Иако се' уште гласаме обележувајќи се со спреј што значи сомнеж во способноста за организирање избори, сепак, денот на изборите покажа дека напредуваме на овој план.

Во една од претходните колумни пишував за тоа дека вистинско изразување на волјата на гласачите нема во општество каде што партизираноста на сите пори во државата, донесена до степен на вулгаризација и човечката егзистенција се врзува за победата на партијата. Во прилог на ова е и големата излезеност во претпладневните часови, која покажува дека партиите, пред се', се потпираат на партиското членство бидејќи јавна тајна е дека двете најголеми политички партии, особено ВМРО-ДПМНЕ, се организираа нивните членови и гласачи што ги препознаваат да излезат на гласање до 12 часот. Тоа покажува дека кај нас се' повеќе доаѓа до израз партиската поделеност и лојалност кон партиите, а програмите и изборната понуда се во втор план. Се покажа дека најголемиот број граѓани поддржуваат програма што е ориентирана кон прашања од локален карактер наспроти решавање на крупните проблеми што ја одредуваат перспективата на државата.

Според резултатите, победник на овие избори е коалицијата „За подобра Македонија“ и треба да им се честита за освоениот нов мандат. Споредбата со резултатите од 2008 година покажува дека, иако зајакната со нови коалициони партнери, изгубила шеесет илјади гласа во однос на претходните избори или десет пратеници изразено низ бројката на освоени мандати. Дури и ако се додадат гласовите на десничарските партии владејачката партија значително го намалила својот број гласови ако се има предвид фактот дека дел од десните партии што самостојно настапуваа во 2008 година сега се во коалиција со власта.

Наспроти власта, опозиционата коалиција, во однос на 2008 година, го зголеми изборното салдо за над сто и триесет илјади гласа и го зголеми бројот на пратенички места за над 20 пратеници. Уште повеќе, освен во Шестата изборна единица, во сите други пратениците од опозицијата се со многу поголем број гласови според Донтовиот модел.

Гласачкото тело покажа дека во Македонија имаше опозициона расположеност. Но, одредени збиднувања во опозиционите партии и нивната расцепканост, без разлика дали во десница, левица или центар, помогна и овозможи ВМРО-ДПМНЕ лесно да остане на власт. Овие избори покажаа дека таканаречените мали партии, посебно во македонскиот блок, во овој момент немаат капацитет за самостоен настап и тие одиграа само епизодна улога. Бипартитноста во државата, одделно во зависност од етничката припадност, барем на одреден рок е неминовност. Тоа ќе се одрази на квалитетот на политичката сцена во државата.

Црна дамка на овие избори, секако, се изборите во дијаспората. Пратениците од дијаспората се легално избрани, но немаат политички легитимитет да oдлучуваат, ниту во име на нашинците што живеат во туѓина, а уште помалку за граѓаните што живеат во Македонија. Пратениците од Австралија, Америка и во Европа се избрани со помалку гласа отколку што има гласачи во едно помало село во Македонија. Се поставува прашањето зошто мојот глас во Македонија да вреди дваесет пати помалку од гласот на нашинецот кој пред педесетина години заминал одовде барајќи подобар живот. Најголемиот дел од аналитичарите, новинарите што ја поддржуваат досегашната власт настојуваат да најдат оправдувања за фијаското на гласањето на македонските иселеници. Некои одат дотаму што тоа сакаат да го прогласат како голем успех на досегашната владејачка партија во поглед на грижата за нашинците во туѓина. Но, тоа не е ништо друго освен минимизирање на гласот на македонскиот граѓанин што живее во Македонија и менување на волјата на македонските гласачи, која во иднина може да значи и целосно девалвирање на изборниот процес. Ова е навреда и за нас овде, но и за македонските граѓани што се во дијаспората. Гласањето покажа дека треба да се изнајде друг начин на поврзување со дијаспората, а не преку нивни претставници во собранието.

Изборите завршија и сега се поставува прашањето што понатаму. Појдовните состојби во државата остануваат исти и со тенденција на влошување. Не се гледа подобрување на тешката економска состојба на населението. Не се понудени решенија за откочување на процесот за евроатлантска интеграција.

Не' очекува период во кој се можни турбуленции на Балканот. Најавата од Србија за начинот на разрешување на косовското прашање и нивното забрзување на патот кон ЕУ и НАТО значително ќе влијае на политичките текови во државата. Затоа новата влада на самиот почеток ќе биде исправена пред крупни задачи и неизвесности.

Владејачката партија влегува со ослабнати позиции во однос на ДУИ при формирањето нова влада. Оттука, како ќе се одвиваат многу работи, зависи токму од испораката на политичките барања на ДУИ. Новата влада ќе биде поставена на подруги основи отколку досега. Треба да се очекува дека ДУИ ќе поставува многу поостри барања што ги потенцираше во кампањата.

Тоа што загрижува се првите најави дека власта нема намера да се откаже од досегашните начини на практикување на владеењето. А, тоа не ветува позитивни резултати.

Сега, кога ВМРО-ДПМНЕ е победник, опозицијата треба, во што и не се сомневам, да им даде поддршка на сите проекти што значат приближување на патот за евроатлантските интеграции на Македонија. Но, наместо досегашната практика на власта, која се состоеше во конфронтација со опозицијата и да ја обвинува за се', потребен е нов пристап. Премиерот и парламентарното мнозинство треба да излезат со конкретни предлози и решенија за виталните државни прашања и да побараат поддршка од опозицијата. Доколку не го направат тоа претставниците на власта ќе покажат дека не ни се пишува добро.

(Авторот е поранешен пратеник)