Претходен број

Експертите пак предупредуваат - дефицитот ќе донесе девалвација

Македонија се наоѓа во најтешкиот економски момент во поновата историја, смета Ден Дончев (лево), Ванчо Узунов (десно)

Економската наука препорачува да се поддржат извозниците и да се дестимулира увозот

Соња Маџовска

Галопирачкиот раст на трговскиот дефицит станува толку многу опасен што ќе донесе девалвација, а тоа ќе притисне и врз инфлаторната спирала, се' погласно алармираат експертите. Проблемот со трговскиот дефицит е стара рана на македонската економија, но досега беше толерантен и се финансираше со приватните трансфери од странство. Но, од оваа година станува толку голем што под знак прашање се става неговото покривање. Ваквите пораки стигнуваат откако вчера државните статистичари објавија дека за првите десет месеци од годинава минусот во размената се доближил до 2,5 милијарди долари.

Професорот од Скопскиот универзитет, Ванчо Узунов, предупредува: „Ако трговскиот дефицит не може да се покрива, постои опасност да дојде до девалвација. Извозниците веќе притискаат. Тогаш ќе дојде и до голема инфлација што ќе ги наруши макроекономските параметри“, вели Узунов. Тој смета дека и меѓународните институции и рејтинг-агенциите веќе гледаат дека постои опасност од нарушување на состојбите во економијата и затоа реагираат со намалување на македонскиот рејтинг.

Откако Меѓународниот монетарен фонд и рејтинг-агенциите „Фич“ и „Стандард и Пур“ предупредија на големата опасност што ја носи со себе драматичниот раст на трговскиот дефицит и дефицитот на тековната сметка во земјава, што може да ја направи Македонија презадолжена држава, и поранешните министри за финансии Никола Поповски и Џевдет Хајредини укажаа дека со вакви економски движења во наредниот период може да се наметне потребата од девалвација на домашната валута.

Македонските власти и натаму ништо не ги поместува, па тврдат дека нема никаква опасност од девалвација, односно дека е загарантирана макроекономската стабилност. Упорно изјавуваат и дека и дефицитите не се голем проблем.

„Дефицитите, и трговскиот и на тековната сметка, би биле проблем доколку подолг период, повеќе месеци, доведат до намалување на девизните резерви и ако расте дефицитот на тековната сметка како резултат на дисбалансот во размената со светот, што не е случај со Македонија“, изјави вчера министерот за финансии, Трајко Слевески.

Според Узунов, пак, Владата итно треба да преземе вистински мерки со кои ќе им помогне на извозниците, а од друга страна, да го дестимулира увозот на производи што не се неопходни. „Царината за репроматеријалите треба да се сведе на нула за да им се помогне на извозниците. Од друга страна, треба да се зголемат, на пример, акцизите за автомобилите, алкохолот. Македонија троши многу струја зашто е евтина, а потоа увезуваме скапа струја. Ако се зголеми цената на струјата, граѓаните повеќе ќе штедат, ќе се намали увозот на струја, кој ние не можеме да го покриеме“, објаснува Узунов, додавајќи дека ова е една од најнепопуларните мерки на која би се решила една влада, но според него, таа мора да повика на штедење.

И меѓународните финансиски институции веќе алармираа и повикаа на штедење. Најпрво ја прозваа Владата и порачаа дека мора да се стегне во трошењата, затоа што се соочува со големи ризици за економијата што може да се надминат единствено со штедлива буџетска политика. Ова е сугестијата на Бордот на директори на ММФ. Тие сметаат дека растечкиот дефицит на платниот биланс е главниот ризик за економската стабилност на Македонија. Забавувањето на светската економија може дополнително да го влоши дефицитот со намалување на извозот, извозните цени, намалените дознаки од странство што му се закануваат на економскиот раст.

Македонија се наоѓа во едни од најтешките економски моменти во поновата историја, смета економскиот аналитичар Ден Дончев. „Претстои огромна опасност. Македонија се наоѓа на прагот на еден од најтешките економски моменти во поновата историја. Самиот факт што и рејтинг-агенциите укажаа на огромната закана од дефицитот, особено на тековната сметка, е загрижувачки. Тоа укажува дека економската перспектива за македонската економија уште сега може да се види дека ќе биде негативна во 2009 година“, предупредува Дончев. Тој смета дека странските инвеститори веќе проценуваат дека финансиско-економскиот ризик во Македонија е значително зголемен.

Огромното негативно салдо во размената со странство, пред се', се должи на падот на извозот во последниот месец, но и раст на увозот. Извозот за периодот јануари - октомври изнесува 3,45 милијарди долари, а најголемо е учеството на фероникелот, нафтените масла и маслата добиени од битуменозни минерали, производите од железо и челик и облеката - индустрии кои се најпогодени од кризата и кои секојдневно затвораат погони и отпуштаат работници. Нивното производство уште сега, а особено од наредната година е ставено под знак прашање. Мерките што ги донесе Владата наводно за спас на најпогодените од кризата нема да имаат никакво влијание во ублажување на последиците кај металците, а тие се главните извозници и учесници во градењето на БДП. Драматично негативни резултати може да се очекуваат и наредната година.