Македонија со најниски плати, но со скапа струја

Цената на киловат-час струја е приближна на онаа во Хрватска, но таму просечната бруто- плата изнесува илјада евра, а кај нас е 500 евра

Маја Томиќ


Во Македонија можеби се плаќа поевтина струја во споредба со поширокиот регион и Европа, но со честите поскапувања на електричната енергија сме на сигурен пат брзо да станеме земја со најскапа струја и да се изедначиме со европското ниво. Според образложенијата на Владата и на Регулаторната комисија за енергетика Македонија има најевтина струја, а бидејќи сме дел од европската енергетска заедница, домашната цена треба да се изедначува со регионалните цени. Дополнителна причина, пак, за честите поскапувања е фактот што енергетските компании немаат доволно струја и мораат да ја увезуваат по високи цени, па се во финансиски загуби.

При тоа, ниту Владата ниту Регулаторната комисија не споменуваат дали со просечна плата од 350 евра, според официјалната статистика, треба и може да се ставаме во ист кош со соседите, а уште помалку со Европа. Во овој контекст треба да се додаде и дека Македонија има и највисока стапка на невработеност и на сиромаштија.

Според официјалните податоци за цената на струјата во поранешните југословенски републики, само Хрватите и Словенците плаќаат поскапа струја од нас. Со последното поскапување на струјата од август годинава од околу 10 отсто, просечната цена на киловат-час за еднотарифно броило изнесува 0,054 евро центи или 3,32 денари, а за двотарифно 4,18 денари. Во Србија еден квч. чини 0,037 евро центи, во Хрватска е 0,053, во Словенија е 0,144 евро, во Република Српска и БиХ 0,024, а во Црна Гора еден киловат-час чини 0,030 евро центи. Притоа, единствено во Македонија на вкупната сума од сметката се наплатуваат плус 33 отсто за таканаречена ангажирана моќност. Таа се плаќа и во Србија, но таму се пресметуваат 0,27 отсто за еден киловат-час, во Хрватска, Република Српска, БиХ и Црна Гора не се наплатува моќноста, а во Словенија изнесува 1,21 отсто на киловат-час.

Бруто платата пак, за јуни месец во Македонија изнесува 498 евра, во Србија 482, Хрвтска 1.064, БиХ 656, Република Српска 697, Словенија 1.536 и во Црна Гора 727 евра.

Македонија предничи и со стапката на невработеност, во што, не само во регионот туку и пошироко сме на врвот многу години наназад. Таа во првиот квартал од годинава во Македонија изнесуваше 31,6 отсто, во Србија беше 25,5, во Хрватска 17,3, во БиХ и Република Српска 27,6, во Словенија 11,8 и во Црна Гора 12,36 отсто. Македонија е на врвот и според стапката на инфлација. Во првиот квартал од годинава инфлацијата изнесуваше 3,9 отсто и само Србија регистрира повисока стапка од 7,9 отсто. Во исто време, Хрватска заблежа инфлација од 2,3, БиХ и Република Српска од 3,8, Словенија од 1,9 и Црна Гора од 3 проценти.

Не држат ни тезите на надлежните дека Македонија единствена од сите поранешни ју-држави имала евтина дневна тарифа на струјата, од 13 до 16 часот, па затоа морало да се укине. Евтината дневна тарифа се' уште важи во БиХ и во Република Српска и преку лето трае од 13 до 16 часот, а во зима од 22 до 24 часот. Во лето, пак, евтината дневна тарифа е од 14 до 17 часот и од 23 до 24 часот, додека секоја недела цел дена се пресметува евтина струја. Владата на Србија деновиве објави дека размислува за скоро враќање на дневната евтина тарифа, по два часа секое попладне, со цел да се заштити стандардот на граѓаните и социјалните категории на население.

Според некои пресметки, со укинувањето на дневната тарифа на струјата за домаќинствата, во државната каса ќе се зголеми приходот по основа на данок на додадена вредност за 600.000 евра месечно, или ќе се собираат по 20.000 евра дневно. Таа сума е двојно повисока од онаа што досега потрошувачите ја плаќаа како 18 отсто ДДВ на потрошената струја во попладневните часови.

Во изминатите шест години електричната енергија поскапе двојно. Таа претставува основен енергенс за граѓаните и за стопанството, па нејзиното поскапување, како и секогаш, ќе предизвика пораст на цените на основните продукти. Значи, во состојба на криза и сиромаштија скапата струја ќе биде голем удар по џебот на граѓаните, но и генератор на нова инфлација.