Мислења

Придонесите на Глигоров се огромни

Живко Кондев

Сите предлози за именување институции и објекти со името на Киро Глигоров се крајно несериозни и некоректни

Глигоров замина од овој свет онака како што и живееше. Тивко и достоинствено. Меѓутоа, тоа некому не му беше доволно. Доколку не се истакнеа барем дел од неговите придонеси и заслуги, кои несебично ги даваше секогаш во неговиот богат и исполнет живот, онаму каде што живееше и работеше, требаше барам да се остави да почива во мир, а не неговото име да се споменува во најразлични и најневозможни контексти, далеку од здравиот разум, од вистината и, што е најважно, од минимумот култура и домашно воспитание.

Изминуваат четириесет дена откако Глигоров мирно, во сон, како и секој праведник, замина во легендите, а веќе се изнаслушавме и изначитавме разни небулози за кои е потребен голем простор само да се нотираат. Почнувајќи од неговиот погреб и најразличните толкувања на неговата последна желба тоа да се направи во кругот на семејството и без државни и црковни почести, па до сите други случувања и намерни омаловажувања на неговото име и на неговото дело.

Се покажа уште еднаш дека Глигоров и околу одлуката за начинот на неговиот погреб бил во право. Не даде шанса никому и од овој настан да прави „циркус“, да собира поени или, најпросто кажано, да се изживува. Иако е несоодветно да се прави какво било споредување, само да потсетиме на односот на владејачката гарнитура кон идејниот творец на ВМРО-ДПМНЕ - Драган Богдановски, кон останатите основачи на оваа партија, па и кон поранешниот претседател на Република Македонија, Борис Трајковски.

Не минаа ни два-три дена од смртта на Глигоров, а се случија еден куп недолични дејства и настани. Имаше реакции дека не било дозволено, дури и дека било забрането да се присуствува во капелата и на погребот на Глигоров. Да појасниме - беше соопштено дека „желба на покојникот и на неговото семејство е погребот да се изврши во кругот на семејството и без државни и црковни почести“. И толку.

„Се кани на свадба, а не на погреб“, му беше кажано пред неколку дена на еден „загрижен“ штипјанец, кој најдиректно обвинуваше дека не било дозволено тој и група штипјани да му оддадат последна почит на својот сограѓанин. Инаку, споменатиот граѓанин претходно немаше никаков контакт со семејството и опкружувањето на Глигоров околу овој настан. Но, кога уште додаде дека „се зборува“ оти трошоците за погребот ги намирил СДСМ, односно нејзиниот претседател, што е апсурд и ноторна лага (околу ова прашање многу коректен прилог имаше во „Утрински весник“ од 3 февруари годинава), на овој „сончоглед“ беше неопходно да му се каже да посвети повеќе време за она што се' се зборува за него.

Глигоров во изминатите 20-ина години како претседател на Република Македонија (во два мандата) и како поранешен прв претседател живееше само од плата (не користеше, а можеше да користи претседателска резиденција со домашна послуга и платени режиски трошоци), немаше никакви други примања и привилегии, освен скромни авторски хонорари за неколку објавени книги, на кои макотрпно работеше, па тогаш можеше „да си дозволи“ и трошоците за сопствениот погреб сам да си ги намири.

Се јавија повеќе идеи и предлози за именување институции и објекти со името на Киро Глигоров: ветеринарна станица во Штип, спортската сала „Борис Трајковски“ да се преименува во „Глигоров – Трајковски“, фудбалскиот стадион во Скопје „Арена Фипил Втори“ во „Арена Киро Глигоров“, Македонската опера да го добие името „Киро Глигоров“ итн. Сите овие предлози можат да се сфатат како крајно несериозни и некоректни.

Поранешниот американски помошник-државен секретар и американски амбасадор во Македонија, Кристофер Хил, е во право кога во неговата колумна по повод смртта на Глигоров напиша: „Ќе помине време пред придонесите на Глигоров да бидат признаени во неговата проблематична татковина“. Треба да помине време. Но, тоа ќе трае многу кратко. Луѓето во Македонија (оние во целиот свет тоа многу добро го знаат) ќе сфатат и разберат дека штипјанецот Киро Глигоров, ако не по друго, мора да биде запаметен во македонската историја и во меморијата на македонскиот народ барем по неколку негови лични храбри потези. Ги има повеќе, но да споменеме барем неколку.

Прво. Приговорот што го напиша во името на АНОК на Манифестот на Главниот штаб на НОВ на Македонија, поради што беше под постојан притисок од матичното, македонското раководство и влечеше консеквенции се' до своето пензионирање во поранешна СФРЈ.

Второ. Уште пред 50-ина години прв пат во Источна Европа, само две децении по завршувањето на Втората светска војна и победата на социјалистичката револуција, преку т.н. Кирови реформи радикално беше пренасочен курсот на С��РЈ во правец кон пазарното стопанство.

Трето. Со својата личност и со својот личен придонес ги поврзува двата столба на современата македонска државност: АСНОМ 1943 година и 8 септември 19991 година.

Четврто. Под негово лидерство Република Македонија се избори за независност и меѓународно признавање без војна и крвопролевање.

Петто. Кога безмилосно се форсираше антиквизацијата на нашата земја, тој единствено и многу јасно ги отфрли тезите за наводната крвна сродност со античките Македонци, истакнувајќи дека нашето потекло е словенско.

Шесто. Беше храбар да ја внесе Македонија во ОН (не со кратенка, туку како „поранешна југословенска Република Македонија“) во 1993 година и да се потпише Привремената спогодба со Грција во 1995 година, за што жестоко беше критикуван, за сега, со истите овие остварувања да се моли да ни биде дозволено да аплицираме во евроатлантските интеграции.

Седмо. Под негово водство Македонија успешно се справи со бегалската криза во 1999 година.

Осмо. Неговата остра реакција околу беспримерното признавање на Тајван и расипувањето на односите со НР Кина, што само по неколку години како крајно штетно за Република Македонија се врати на првобитната состојба.

И има уште за набројување...

Познато и признато е под изразот куртоазија за починатите да се говори се' најдобро. Тоа го прават и пријателите и непријателите. Но, во случајот со Глигоров се покажа дека тоа не е така. Во многубројните телеграми и пораки од светски државници, интелектуалци, културни и јавни работници, многу реално, достоинствено се говори за огромниот придонес на Глигоров, не само за остварувањето на независна и самостојна Република Македонија, туку и за неговите заложби за мирно разрешување на југословенската криза и пошироко за состојбите во Југоисточна Европа и во светот.

Само да ја споменеме телеграмата со сочувство на актуелниот вицепремиер на Грција, Теодорос Пангалос, упатена до семејството на починатиот: „Ве молам да го примите моето најдлабоко сочувство за загубата на Киро Глигоров, проминентен претставник на прогресивните идеи во нашиот регион. Како претседател, тој одигра значајна улога во еден критичен историски период. Тој ќе биде запаметен од сите кои ја имаа привилегијата да се сретнат со него и да разменат идеи за иднината на нашите нации“.

(Авторот беше шеф на Кабинетот

на поранешниот претседател Киро Глигоров)