Насловна

Мислења

Смрт на триумфализмот

Ивор Мицковски

Ќе прославуваме лажни победи над сиромаштијата, но најмногу од се' лажна победа на руинираниот македонски идентитет

Со смртта на младиот човек на партиската прослава на ВМРО-ДПМНЕ умре и триумфализмот на владејачката партија. Тоа се рефлектираше и на нивниот партиски роденден што помина со ограничена помпа и без изнесување народ. Изостанувањето на триумфот дојде како еден вид „божја казна“ за победниците. Но, тој што мисли дека прославите, самовеличењето и триумфализмот на ДПМНЕ ќе изостанат, сериозно се лаже. И тука се наметнува прашањето кои се или кои ќе бидат победите што нашата Влада планира да ги слави во иднина. Нормално е дека тие победи ќе бидат лажни и во иднина, исто како што беа лажни и во минатото. Ќе прославуваме лажни победи над сиромаштијата, над криминалот, над економската криза, но најмногу од се' ќе прославуваме лажна победа на руинираниот македонски идентитет, национална култура и идентификација.

ВМРО-ДПМНЕ секогаш страдале од тоа да ја наметнат својата партиска ��деологија врз нацијата, институциите, врз системот, на истиот оној провиден, низок и лажен начин, како што ДПМНЕ си ја присвои и ја изманипулира историјата на ВМРО. Затоа, новата димензија на партиските триумфи на ВМРО-ДПМНЕ е нивната идеологија и антикултура, нивниот шизофреничен национализам со примеси на антиквизација, селективна историја и идентитет, да се транспонира врз националната свест. Тоа што веќе пет години се обидуваат да го реализираат, сега треба да се санкционира, да се утврди и да се запечати. Време е, според нив, изедначувањето меѓу ДПМНЕ и македонската нација да биде целосно, не само на емотивна основа или институционално, туку во најширока можна смисла.

Со сите нивни луди градби, со мегаломанските споменици, каде што и според пропорција триумфираат античките, Македонија создаде национализам и антикултура во кои, преродбеничката историја и реалниот живот станаа секундарни. Ретко некој, во една наводна демократија, го загрозувал животот на современиците, за сметка на минатото. Нашиот национализам повеќе не е историски, тој е груб партиски инженеринг, каде што погрешно доминира антиката, а притоа се девалвира секој реален историски чекор што придонел за создавање македонска нација и држава. Произлегува дека современиот македонски национализам е само комплекс, водење инает, една смешна реакција и контрапродукт на грчката политика. Трагично е и парадоксално, народ што денес се фали дека има историја од 2500 години, а притоа ги заборава или ги игнорира своите словенски корени, да промовира примитивен национализам како опозиција на нешто, а не како продукт на сопствена самосвест. Ова не e однесување што им доликува на една суверена и самоуверена држава и народ. Ова е претдржавнички национализам достоен за едно племе без држава и без јасен идентитет.

Aпотеозата на овој тажен и луд процес ќе го доживееме на 8 септември, кога партиското и националното ќе се сплотат, античкото ќе направи брак со современото и цела таа маса ќе се забетонира и ќе се конзервира. Тогаш, од смртта на партискиот триумфализам ќе воскресне лажната национална победа.

Живееме еден квази или ретронационализам, кој, покрај сите негативности на национализмот како таков, има дополнителна слабост што креира и една антикултура. Ниту нашето минато го разбираме, вреднуваме или валоризираме, ниту, пак, го разбираме духот на времето што го интерпретираме, а со самото тоа што го инсталираме во сегашноста, ја загрозуваме нашата култура, го ограничуваме нашиот идентитет и ја попречуваме нашата иднина. Со експериментот на нашата идентитетска конзервација, ние го загрозуваме преживувањето на нашата култура. А, култура што ќе престане да се менува, тоа е култура што е осудена на смрт.

Ако култура е зборот што го употребуваме за збирот од сите карактеристики на нашиот општествен живот, од начинот на живеење и колективно размислување, од формите и стиловите на тоа како го организираме нашиот простор и нашето време, од тоа какви градби правиме, какви вредности промовираме, какви учебници пишуваме, тогаш ќе видиме дека во најголем дел од нештата доминира волјата на една партија. Oва е еден партиски егоизам и некултура, кои ризикуваат да ги урнат столбовите на македонската национална држава и свест.

Дилемата дали имаме врски со античките Македонци, дали сме потомци на Александар, дали таа крв тече во нашите вени, е лажна дилема. Јас верувам во еден плурален и динамичен идентитет што постојано се менува и се надградува. И да сме дел од античките Македонци, тоа е нешто од пред 2500 години, нешто што било и се надградило со бројни други идентификации и што последно треба да го чувствуваме. Не може идентификацијата со Александар да биде прва на листата, да се чувствува како најблиска, затоа што некој измислил и му текнало да каже дека водиме корени од Александар. И што сме ние, растенија или припадници на животинскиот свет? Да ги асимилираме луѓето со растенијата е погрешно, затоа што она што ја разликува фауната од флората е токму мобилноста. Понатаму, од сите природни, општествени или симболични фактори што ја дефинираат припадноста на еден колективитет, ние најдовме како приоритет да ја ставиме крвната врска со античките Македонци или да се занесуваме со некаква автохтоност на нашиот народ. Па, тоа се приказни за мали деца, фолклорни бајки за неписмените. Треба да ни е јасно дека митовите, традициите, па дури и популарната меморија на еден народ, се најчесто не само измислици, туку и многу понови конструкции отколку што сакаме да пове��уваме. Проблемот е што тие свежи конструкции што ни се случуваат во последните години, колку што се смешни, толку се и опасни.

Идентификацијата со античките Македонци ние не ја доживуваме како нешто есенцијално, туку таа ни се наметнува. Притоа се наметнува не како нешто инклузивно во нашиот културен идентитет, туку како нешто ексклузивно. Никој не треба да прифаќа ексклузивни примеси што претендираат некаква супериорност затоа што ние имаме плурален идентитет. Македонец може да биде од Скопје или од друг регион, да има потекло од друга земја, да е роден и да растел во Југославија, да чувствува блискост или сличност со тие народи, да живеел во странство, да се чувствува и како Европеец и како Балканец, да говори повеќе јазици, да биде верник, да биде богат, сиромав или од средна класа и ниедна од овие идентификации не е помалку или повеќе важна. Сите се еднакво важни, затоа што треба да се чувствуваме како плурикултурни индивидуи. Можеби, на тој начин, за оваа власт ќе бидеме предодредени губитници, но барем нема да бидеме лажни победници.

(Авторот е аналитичар)