Насловна

Репортажа

Манастирот во Рајчица го граделе Македонци

Најголем ктитор на метохот на манастирот во селото Рајчица бил архимандритот Арсениј, од Галичник, кој бил игумен на Бигорскиот манастир од 1807 до 1839 година. Тој добил помош и од локалните големци, од дебарските велможни и од верното месно население

Киро Кипроски

Репортажата посветена за манастирот „Св. вмч. Георгиј Победоносец“, насловена „Малиот рај на манастирот во Рајчица“, побуди голем интерес меѓу читателите, но и забелешка и барање да посветиме внимание за историјатот на овој црковен монумент.

Местоположбата на манастирот „Св.Георгиј Победоносец“ се наоѓа на прекрасно место, оддалечено околу три километри од Дебар, под патот што води од Маврови Анови за Дебар. Во времето кога се градел манастирот на просторот на Дебарското Езеро се наоѓал големиот земјоделски имот на манастирот - лозја и ораници на кои се саделе градинарски, житни и индустриски култури. Од манастирот, како и денеска, така и во минатото, се отвора прекрасна глетка на ова укажува и името на селото Рај(чица), што би рекле, рај за душата.

Според податоците што се зачувани, како што не' информираше архимандритот Партениј, игумен на Бигорскиот манастир, кој воедно е и старешина на овој манастир, бидејќи е метох на Бигорскиот манастир, бигорскиот игумен Иларион (игуменувал од 1743 до 1781година) ги купил нивите и лозјата во с. Рајчица, каде што денеска е Дебарското Езеро. Најголем ктитор на метохот на манастирот „Свети вмч. Георгиј Победоносец“, бил архимандритот Арсениј од Галичник, кој бил игумен на Бигорскиот манастир( 1807 до 1839 година). Се разбира, добивал и помош од локалните благочествени големци (ќаи – сопственици на големи стада овци), од дебарските велможни и од верното месно население.

До влезната врата на манастирската црква се наоѓа плоча на која на старословенски пишува: „ Црквата е изградена во 1835 година заедно со манастирските конаци, а зографисана е во перидот од 1840 до 1852 година. Куполите и горниот дел на ѕидовите ги зографисале зографите Михаил и монах Данаил, со тоа што долниот дел го досликал нивниот ученик Дичо Зограф од село Тресонче“.

Творецот на иконостасот е непознат. Меѓутоа, иконостасот не се истакнува и не е препознатлив по дрворезот, како што е во Бигорскиот манастир. Црквата поседува многу повеќе зографски квалитети отколку копаничарски достигнувања. Орнаментите и иконите на него, се дело на истите знаменити зографи, коишто ги зографисале иконостасните икони во Бигорскиот храм, а тоа се таткото Михаил и синот Данаил од епирското село Самарина. Данаил со световното име Димитриј бил јеромонах во Бигорскиот манастир. Целивалните икони, пак, на св. Георгиј и на св. Јован ги насликал македонскиот зограф, ученикот на Михаил и Данаил, Дичо Зограф од мијачкото село Тресонче.

Фрескописот во храмот на св. Георгиј е дело и на епирските мајстори и на Дичо Зограф. Средишниот дел на црквата, кај големата купола, го фрескописале Михаил и Данаил, а олтарот и припратата – Дичо Зограф. Фрескописот во Рајчица се вбројува меѓу најубавите дела на Дичо Зиограф. Во припратата на црквата, на слепата купола бил насликани св Јован Крстител со 4 сцени од неговото житие. На северниот дел е св. Георгија кој е прикажан преку неколку моменти од неговото мачеништво, а на западниот дел, над ктиторскиот натпис, вчудовидувачки и трогателно е прикажано Успението на Пресвета Богородица. Меѓу другото, се среќаваат и претстави на свети словенски владетели од поблиските краишта, како на пример: св.мч. кнез Лазар, св.мч. Јован Владимир и др. Како што ни објасни архимандритот Партениј, во тоа време обичај било во црквите да се изобразуваат владетели кои достигнале светост, за да послужат како образец за сите управители со множествата, за тоа какви треба да бидат тие кои владеат со народите. А, се сликале и за да го потсетуваат народот, во време кога се наоѓал под турско владение, дека и тој некогаш си имал свои, православни управители, кои со страв Божји раководеле со поверената им должност. Имено, според учењето на светата православна црква се верува дека власта има божествено потекло, дека таа е производ на волјата Божја. При тоа, архимандритот Партениј истакнува дека за разлика од паганските теократски општества, во Византија предмет на обожување не била личноста на владетелот, туку неговата власт. Има и владетели кои што со своите високодобродетелни и благочестиви животи го прославиле името Божјо на земјата. Токму затоа, заедно со светите маченици, аскетите, отците на Црквата, гледаме и посебна категорија на свети цареви и кнезови. Како на пример, отец Партениј ги навел светите цареви Констатин и Елена, кои што го признаваат христијанството за рамноправна религија во тогашната паганска Римска Империја.

По евангелизацијата на словенските народи и прифаќањето на византиската теократска идеја се појавуваат и словенски светители - владетели какви што се: св. цар Михаил – Борис Покрстител, св.кнез Ростислав Моравски, св.велик кнез Владимир Рамноапостолен, св.велик жупан Симеон Мироточив и многу други. Нивните ликови наоѓаат место во фреско-сликарството на храмовите. Притоа, како што потенцира отец Партениј, се здобивале со култ од општохристинјански карактер, а не од национален. Тие се ��очитуваат, пред се', поради нивниот чист и свет живот и поради нивните заслуги за православието. Слободно можеме да речеме дека, светиот руски кнез Александар Невски е светител не само за Русите, туку и за сите православни во светот, бидејќи она што го осветило е православната вера, верата во Богочовекот Христос, во која нема разлика меѓу Јудеец и Елин, зашто еден и ист е Господ за сите. Грев е едната, света, соборна и апостолска Црква да се обојува со национални бои.

Инаку, духовниот живот во манастирот „св.вмч. Георгиј Победоносец“ опстојуваше се' до 1945 година, во манастирските ќелии и конаци опстојуваше монашкото сестринство. Но, комунистичката власт на новата држава со декрет го забранува дејствувањето на монаштво, ги одзема манастирските конаци и ги претвора во штали и коњушници. И поради негрижата за манастирските конаци станаа руина. Со демократизацијата на Македонија, монасите на Бигорскиот манастир во 1999 година ја започнаа изградбата на новите манастирски конаци и монашки келии, како што тоа го направиле нивните претходници во 1835 година. И во 2001 година беа осветени манастирските конации и ќелии и оттогаш, повторно во овој манастир, по пауза од 55 година, започна да опстојува монашко сестринство.