Интервју: Црвената папка е затоа што гори

Македонија се наоѓа во драматична состојба. Фрижидерите се празни, домовите студени, фирмите на колена, вели Зоран Јовановски, потпретседател на СДСМ

Нина Нинеска-Фиданоска


Опозицијата се чини дека го менува курсот, па наместо жестоки крикики кон Владата, сега промовирате еден поинаков, конструктивен пристап. На што се должи тоа?

Точно е дека на последните три прес-конференции на почетокот јавно посочував дека нема да ја критикуваме Владата на ВМРО-ДПМНЕ и дека сакаме да ги промовираме економско-социјалните мерки што треба да се преземат за да се преживее 2012 година. Но, конструктивниот пристап на СДСМ е постојано присутен, само сега тоа малку повеќе го потенциравме. Да потсетам, минатата година кога Владата одлучи да ја намали акцизата за да поевтинат бензините, мерката беше предложена од СДСМ. Истото важи за легализацијата на дивоградбите, намалувањето на ДДВ во туризмот, заштитата од енергетска сиромаштија, СОС продавниците, итн. Што се однесува до жестоките критики, нив ќе ги има и понатаму, најважно е дека се аргументирани.



Сметате ли дека преку предлагање мерки, наместо постојано критикување, ќе покажете пред граѓанството дека сте одговорна партија и дека така полесно ќе ги придобиете неговите симпатии?

Македонија се наоѓа во драматична состојба. Фрижидерите се празни, домовите студени, фирмите на колена. Никој веќе не зборува за тоа што планира да прави за година или две. Муабетот е сведен на тоа како да се преживее денот, месецот. Во очите на луѓето се гледа страв од тоа што носи утрешниот ден, ќе може ли да се прехрани семејството, да се платат сметките. Во вакви околности размислуваме само за една работа - како да ги спасиме граѓаните и економијата.



Прво излеговте со 15 мерки, а потоа уште два пати ги надополнивте. Кој е тимот или поединците што ги подготвија мерките, колку време се работеше на овие идеи?

СДСМ понуди вкупно 27 мерки. Мерките се подготвени во соработка со релевантни експерти, при што особен удел има неодамна формираниот Економско-социјален совет на СДСМ. Подготовката на мерките започна уште во моментот кога Владата излезе со нереалната проекција за економски раст од 4,5 отсто во 2012 година. Уште тогаш знаевме дека Владата со нереалниот оптимизам сака да купи време и дека нема ништо да преземе. Тоа и се покажа, еве сме во третиот месец од годината, состојбата постојано се влошува, од Владата нема реакција.



Што симболизираше црвената папка во која ги предадовте пакет мерките во Владата?

Таа ја симболизираше ургентноста на ситуацијата, дека во земјата гори на економско-социјален план. Крајно време е да се преземат конкретни мерки.



Очекувате ли дека премиерот ќе ве повика на првата наредна седница на Економско-социјалниот совет како што апелиравте, за заедно да ги разгледате мерките?

Вицепремиерот Владимир Пешевски изјави дека ги отфрлаат мерките на СДСМ. Зачудува тоа што тој изјавата за отфрлањето на мерките ја даде многу кратко време откако беше објавен последниот дел од пакетот мерки на СДСМ. Тоа значи дека Пешевски и да сакал, немал доволно време да ги проучи мерките, а камоли пак да заземе сериозен став за нив. Искрено се надеваме дека Владата ќе покаже зрелост, ќе ги разгледа мерките заедно со СДСМ и дека потоа заеднички, како законски предлози ќе ги поднесеме и усвоиме во парламентот, се' со цел да ги спасиме граѓаните и економијата.



Првата реакција од ВМРО-ДПМНЕ беше дека дел од овие мерки биле спроведувани уште во времето на социјализмот. Како го коментирате таквиот „фидбек“ од владејачката партија?

Првичните реакции на ВМРО-ДПМНЕ беа импулсивни. Не знаеја како да реагираат, беа збунети од лавината мерки понудени од СДСМ.



Последните коментари, пак, од владини министри, беа дека мерките што вообичаено ги предлагате имаат сериозни фискални импликации и можат да предизвикаат дисторзија на пазарот. Дали се согласувате?

Не се согласувам со коментари дадени лесно, онака патем, „од нога“. Пакетот мерки предложен од СДСМ е заокружена целина и тој треба заеднички детално да се разгледа за да може да се даваат оценки.



Предложивте огромен број мерки. За која или кои сметате дека се најбитни и дека треба да и' бидат приоритет на Владата доколку се реши да ги прифати и да ги имплементира во своите економски политики?

Сите мерки се внимателно дизајнирани, конкретни и реално остварливи. Групирани се според проблемот што треба да го решат. На пример, на граѓаните треба да им се олесни преку тоа што ќе им се дава ваучер од 2 илјади денари на семејствата без ниту еден вработен за купување основни прехранбени производи, предложивме да се намали акцизата за да се поевтинат бензините и тоа да трае најмалку 3 месеци, да се замрзнат цените на јавните услуги, на водата, комуналиите итн. до крајот на годината, УЈП привремено да се ангажира како контролор за исплатата на платите за да се осигура исплатата на минималната плата утврдена согласно законот, да се утврди категорија „земјоделско семејство“ за семејства во кое 3 или повеќе членови живеат само од работа на земјоделскиот имот и немаат друг ангажман и на тие семејства да им се дадат дополнителни поволности.



Идејата богатите да плаќаат повеќе данок ја црпите од најновите светски трендови на се' поголем број земји кои воведуваат повисоки стапки за поимотните, или сметате дека прогресивната стапка своевремено, додека СДСМ беше на власт, даде добри резултати?

Не размислувам за минатото. Денес во Македонија населението забрзано се раслојува од социјален аспект. Анкетите покажуваат дека 91 процент од населението не може или едвај врзува крај со крај во месецот, само 9 проценти успеваат и да заштедат. При ваква немаштија како што е денешнава, идејата богатите да платат малку повеќе данок, а најсиромашните семејства без ниту еден вработен да добијат ваучер за да купат најосновни прехранбени производи е толку нормална. Богатите плаќаат данок по повисока даночна стапка во најголемиот број земји во светот, вклучително и во оние најразвиените капиталистички земји, како што се САД. Навистина, вицепремиерот Пешевски треба да им објасни на граѓаните кого всушност се обидува да го заштити кога ја отфрла идејата богатите да плаќаат данок по малку повисока даночна стапка.



Кои мерки ги предлагате за фирмите?

Знаејќи дека годинава тешко ќе оди извозот на европскиот пазар, треба да ја зголемиме домашната потрошувачка. За таа цел предлагаме да се воведе т.н. „даночен празник“, во еден ден во годината, во сабота пред Велигден. На тој ден од 8 до 18 часот купувањето на македонски производи од страна на граѓаните да биде ослободено од ДДВ, што производите ќе ги направи многу поевтини, а прометот поголем. Предлагаме поволности за сите фирми што ќе користат домашни суровини и репроматеријали, што ќе инвестираат во фабрики и ќе отвораат работни места, што ќе увезуваат опрема. Предлагаме преполовување на казните, тие да бидат различни за фирми со различна големина и да не се затвораат фирмите заради прекршок, а исто така и да се замрзне плаќањето на фирмарината во текот на 2012 и 2013 година. За ублажување на неликвидноста, меѓу другото, бараме државата да им издава гаранции на фирмите кон кои има доспеан долг подолго од 15 дена за да можат фирмите со таквите гаранции како обезбедување да земат поволен кредит од банките за обртни средства. Се разбира, задолжницата треба да важи и за државниот сектор.



Има ли пари за сето ова?

Ќе има, ако се замрзнат сите рекламни кампањи на Владата и јавните претпријатија, ако се откажат сите проекти од типот панорамско тркало и сплавови на Вардар, ако се вратат веднаш назад скапо платените, а неефикасни таканаречени економски промотори во странс��во. И, нека се намали ставката Стоки и услуги во буџетот за 10 отсто, само тоа ќе донесе заштеда од 50 милиони евра.



Барате од Владата да ги намали трошењата за панорамско тркало, сплавови на Вардар... Со оглед на досегашното однесување на Владата таа да не прифаќа никакви сугестии околу новиот „стил“ на Скопје, очекувате ли дека тоа ќе има ефект?

Неподготвеноста на Владата на ВМРО-ДПМНЕ да отстапи од погрешните политики и проекти и брзината и леснотијата со која ги отфрла разумните предлози на СДСМ покажуваат дека власта го изгубила контактот со народот и со реалноста. Историјата не' учи дека на секоја власт што ќе се одвои од народот, што ќе престане да ги разбира неговите маки и што ќе почне да си живее во некој свој изолиран, идиличен и богат свет, деновите и' се одбројани. Само е прашање на време кога таквата власт ќе си замине.