Едиторијал

Брисел-лукс изненадување

Слободанка Јовановска

Kако сите утопистички идеи за замајување на јавноста, предлогот за создавање балкански сојуз на држави по примерот на Бенелукс упорно се тркала низ регионот, сега и со инволвирање на Европската комисија. Откако портпаролот на еврокомесарот Штефан Филе, Питер Стано, ја поздрави идејата како корисна, како што во принцип ги поздравува сите идеи за соработка или интеграција зошто инаку би бил контрадикторен со филозофијата на Унијата, се запали црвен аларм во Македонија.

Дали тоа Брисел ни подготвува ново предворје место полноправно членство? Дали Европската комисија не' става во контекст на некаква идна софистицирана Голема Албанија? Дали Македонија е на пат уште еднаш да биде изневерена од големите сили, откако ја блокираа во сите правци нашата евроинтеграција? Иако изворно иницијативата тргна од еден косовски новинар во Брисел, видлив е обидот на некои кругови да и' се даде формално значење, т.е. да стане тема и во разговорите на политичко ниво, бидејќи со вакви големи проекти најмногу се одвлекува внимание од суштинските прашања во државите. Затоа, прво ја промовираше министерот за економија Ваљон Сарачини на средба со албанскиот лидер Сали Бериша во Приштина, а ја демантираше министерот за надворешни работи во Скопје, како да не седат во иста влада и не знаат каква им е заедничката политика.

Колку и да се сака да се претстави иницијативата како бриселска, сепак, политичката логика покажува дека станува збор за домашна кујна, т.е. регионална, а не европска. Потврда за тоа е што сите интеграции што досега ги туркаше ЕУ во регионот и сите фамозни политички предворја (најславно беше создавањето на Западен Балкан) во основа не подразбираа политичка творба која личи на заедница на држави или политичка унија. Идејата е дефектна и неевропска и со самото тоа што не ја вклучува Србија, а ја вклучува Црна Гора, која многу брзо ќе почне преговори за членство во ЕУ и нема зошто да биде дел од ваква интеграција на кратка патека. Најголемиот дефект на иницијативата сепак е лошата политичка конотација, како предворје не на ЕУ, туку на некаква Голема Албанија, бидејќи ќе ги вклучи сите територии со албанско население, доминантно или малцинско. Ако веќе и' требаат на ЕУ вакви интеграции и ако важи правилото дека можат да се исклучат некои држави (како сега Србија и БиХ), зошто Брисел не предлага обратен „Бенелукс“ или „Вишеград“, т.е. здружување на регионот на словенска основа?

Она што треба да не' загрижи од ваквите сценарија е сепак тоа што, со оглед на блокадата на нашето членство во НАТО и ЕУ, и ваквиот Бенелукс е подобар политички контекст од она што ја чека Македонија ако остане уште долго аут од евроинтеграцијата. Без Црна Гора, која со огромни чекори оди напред кон ЕУ, и Србија која оди побавно, но зачудувачки успешно трансформира националисти во еврофили, нам ни останува друштвото на земјите кои во моментов влечат назад и многу е почисто албанско од ваквиот Бенелукс. Ваквите перспективи и сценарија внесуваат немир, иако во основа интерес и на нашата држава е да има потесна соработка со соседните земји, а интеграцијата во принцип не е лоша работа. Ова е можеби одговорот на прашањето каде ќе биде Македонија ако не влезе брзо во Европската унија, наспроти сонот дека сами си ја цртаме идната стратегиска позиција, па ќе се најдеме во скутот на Кина, Индија, Русија или некоја добро нафатирана земја нафташ или суперсила.