Реплики

Кога Албанија ќе ја признае Македонија?

Соња Крамарска

Прашањето за признавање на Ма��едонија под уставното име од страна на Албанија е безмалку табу тема во односите меѓу Македонија и Албанија

Овдешната јавност малку ја експлоатира темата за односите меѓу Македонија и Албанија, освен кога се говори за извонредно пријателските релации меѓу двете земји, и тоа во контекст на албанското малцинство во Македонија и честите посети од двете страни на границата. Оттука, секое споменување на фактот дека пријателска Албанија се' уште ја нема признаено Македонија под уставното име, се прима со неверување и со скептичен коментар дека Македонија им дава права на Албанците а Албанија за возврат на највисоко ниво се' уште го следи диктатот на Грција. Албанија, иако меѓу првите ја призна независноста на Македонија, и по дваесет години од тој чин, се' уште ни' се обраќаат со референцата Поранешна Југословенска Република.

Причината за таквиот став на Албанија е секако Грција, и тоа според анализите, од два аспекти. Албанските имигранти кои работат во Грција, и тактизирањето на Грција во однос на признавањето на Косово, кое е важно за Албанија.

По падот на комунистичкиот режим во Албанија во 1991, односите меѓу Албанија и Грција се влошија бидејќи се појавија обвинувања дека Албанија лошо го третира грчкото малцинство во јужна Албанија и обратно дека Грција го малтретира албанското малцинство во својот северен дел. Бранот од илегални албански мигранти во Грција подоцна ја зголеми напрегнатоста меѓу двете држави. Кризата меѓу нив ескалираше во 1994 кога Албанија фрли во затвор петмина претставници на локалната грчка партија „Омонија“ заради исмевање на албанската држава. Грција возврати со замрзнување на целата помош од ЕУ кон Албанија. Односите им се подобрија кога во 1996 потпишаа договор за мир и пријателство.

Денес односите меѓу Албанија и Грција се оценуваат како релативно добри, а она што ја држи Албанија постојано ориентирана кон Грција во својата надворешна политика се албанските печалбари во Грција.

Албанската економија, барем според досегашните статистики со кои не се опфатени најновите случувања на економски план во Грција, е премногу зависна од парите што албанските печалбари ги испраќаат од Грција. Но исто така, Грција е и втор по големина трговски партнер на Албанија со инвестиции вредни 400 милиони долари. Бројката на албански имигранти во Грција се проценува на 400.000 до 2 милиони, со дополнителна процена дека е тоа 10 до 20 проценти од работната сила во Грција.

Меѓутоа, сега, во светлина на економската криза што ја зафати Грција и строгите мерки што ќе уследат по диктат на земјите од ЕУ, многу е веројатно дека бранот на отпуштања и губење на работни места најмногу ќе ги зафати имигрантите, пред се' албанските како водечка бројка.

Освен албанските имигранти во Грција кои во контекст на најновиот развој на состојбите кај јужниот сосед не се веќе толку силна политичка пречка, овдешни аналитичари од албанскиот камп велат дека за Тирана е и поважно Грција како членка на ЕУ да го признае Косово отколку Тирана да си навлече гнев од Атина признавајќи ја Македонија под уставното име.

Така, прашањето за признавање на Македонија под уставното име од страна на Албанија стана безмалку табу тема во односите меѓу Македонија и Албанија. Македонија никогаш не го отворила тоа прашање, барем не во јавната комуникација меѓу двете земји, веројатно од џентлменски побуди кон својот сосед, иако нема потреба за такво нешто откако Тирана си обезбеди место во НАТО и прави успешни чекори кон членство во ЕУ.

Интересно е што во 2006 година, при една посета на тогашниот претседател на државата Бранко Црвенковски, на Албанија, тогашниот албански претседател Алфред Мојсиу, даде цврсто ветување дека Албанија, како што рече, „наскоро ќе ја признае Македонија под уставното име“. Мојсиу, тогаш беше понесен од неуспешниот референдум што се организираше во Македонија против новата територијална поделба која се направи согласно Охридскиот рамковен договор и која им даде повеќе права на општинските власти. Тоа ветување, дадено на највисоко ниво, остана неостварено.

Нашите две земји разговараат за слободен проток на луѓе и пазар од двете страни на границата, признавање на возачки дозволи, и отстранување на сите административни бариери, но прашањето кое во моментов и е многу важно на Македонија, и натаму останува неодговорено. Каква дипломатија ќе води Македонија барајќи низ светот далечни и непознати земји да ја признаат под уставното име, кога во регионот постои пријателска држава која ја игнорира оваа потреба на својот сосед.

Лидерите на најголемите албански партии во Македонија, Али Ахмети и Мендух Тачи се чести гости на државниот врв во Тирана. Но ниту еднаш досега во Скопје од нивните македонски коалициски партнери не им е поставено прашањето дали тие се ангажираат кај пред албанските власти за признавање на Македонија под уставното име. Ниту пак, овдешните албански лидери во било која прилика некогаш ја отвориле таа тема.

Албанскиот премиер Сали Бериша му беше гостин на македонскиот премиер Груевски во ноември. Тогаш Бериша понуди помош од Албанија околу приемот на Македонија во НАТО иако објективно Тирана не може ништо да направи за тоа. Отсуството на одлука од Албанија за признавање на Македонија под уставното име и тогаш остана на маргините на едно долгогодишно меѓудржавно пријателство.

Деновиве, кога македонскиот парламент усвојува листа на празници и државни манифестации по повод значајни настани од историјата, а многу од албански настани влегоа на таа листа, јавноста со право се прашува дали добрата волја на Македонија наидува на реципроцитет од соседот Албанија. Одговорот е дека Албанија и натаму останува воздржана по едно од најзначајните политички прашања за Македонија.