Мислења

Балкан

Александар Станкоски

Прикаската за хеленизмот и маргинализираниот македонизам е прикаска за украденото авторство и за фалсификатот што се претставува како оригинал

Класични студии

Во деведесеттите години на 20 век, кога Балканот беше во фокусот на геостратегиските премрежиња, интересот за неговата непоимлива културно-историска длабочина се издигна на светско ниво, а тоа не беше прв пат. Всушност, нема некој позначаен потрес во историјата на западната цивилизација, а Балканот да не заземе централно или мошне значајно место. Ова не се случува само поради неговата специфична позиционираност – еден вид поврзување помеѓу Европа, Азија и Африка, туку и поради неговата цивилизациска важност.

Современото име „Балкан“, наводно, потекнува од турската кованица со значење крв и мед. Луцидните османлии, кои претрпеа големи загуби освојувајќи го овој простор, на тој начин најсоодветно го илустрираа своето искуство на задоволство и страдање. Но, името на овој полуостров толку значаен за светската историја може да доаѓа и од зборот балкон, со што би се илустрирала неговата позиционираност како продолжеток, еден вид испуст или платформа од која Европа гледа и дејствува кон Азија и Африка. Оваа условна издвоеност од остатокот на Европа (балконот на Европа) Балканот најмногу му ја должи на петстогодишниот ориентализам, кој суверено владееше со културната стратиграфија на овој регион.

Но, ова е само едно мало парче од огромната балканска историја чии први цивилизациски манифестации се појавуваат уште во праисторијата. Да се присетиме само на древните локалитети како што се Цоцев Камен, Говрлево, Кокино, Винча (Србија), Старчево (Хрватска)… Тука археолозите и антрополозите открија почетоци на писмената култура и артефакти со исклучителна естетска вредност кои како да ја најавуваат блескавата цивилизација што ќе изникне на ова подрачје во милениумите што надоаѓаат. Таа култура ќе се вообличи во времето на Пелазгите (грчка транскрипција) или подобро на Беластите (белите, светлите луѓе) кои ги населувале просторите од Крит на југ, па се' до Балтичко Море. Помеѓу нив највисоко (во културен контекст) ќе се издигнат древните Бригијци, народ што ја населувал Македонија (според Пулевски, најстарото од 27-те македонски племиња).

Токму од овој народ ќе потекне целата старобалканска митологија структурирана и кодифицирана многу векови пред доаѓањето на Данајците (предците на современите Грци) кои, како што вели Есхил, дошле од преку море (од Северна Африка) во бели облеки, а со темни тенови и се сретнале со кралот на Пелазгите – Пелазг (или подобро Беласт) и побарале дозвола да се населат во јужните делови на Пелазгискиот Полуостров. Тука формирале колонии и интерактирајќи со староседелците, ја создале хеленската култура. Градовите–држави како што е Атина, на пример, се' уште ги носат пелазгиските имиња (Атина во превод би значела таткова или татина – да не заборавиме на митолошкиот контекст на генезата на божицата Атина, која се родила од увото на Зевс без посредство на женскиот фактор).

Денес зборот ата (татко) се' уште функционира во словенечкиот јазик, но и во турскиот како протословенски (или пелазгиски) реликт. Митот за заведувањето и киднапирањето на убавата девица Европа од страна на хиперпотентниот Зевс, престорен во прекрасен бел бик не' упатува на претпоставката дека овој дел од евроазиското копно бил наречен Европа и тоа не само од нејзините староседелци. Поаѓајќи од зодијачките контексти, астролошкиот период на бикот (белиот бик, во кој било престорено божеството) се позиционира помеѓу четвртиот и вториот милениум пред нашата ера.

Подоцна, кога во централниот дел на оваа територија се издига македонското царство, Балканот бил именуван како македонски полуостров и ова именување функционирало се' до римската окупација на регионот (при крајот на 2 век пред нашата ера), кога римската власт врши темелно преименување на топонимите и ригидно прекодифицирање на културните содржини на теренот уништувајќи се' што е македонско. Ова така типично дејствување на скоро секоја окупациска власт ќе се провлекува низ наредните милениуми, се' до 20 век, кога хеленската држава ќе ги сотре сите словенски културни рожби на новоосвоените територии по балканските војни (со сесрдна помош од западните сили).

Потоа се' е добро етаблирана рутина при која инаетот и прикривањето си ги даваат своите резултати.

Фалсификатот на историското означување оди дотаму што периодот на македонското владеење и културно влијание низ гигантската империја на Александар Трети Македонски се нарекува хеленизам – термин општоприфатен во академските структури, што сведочи за акутната поврзаност помеѓу науката и политиката. Не е јасно како оваа историска фатаморгана функционира така непоколебливо и покрај сведоштвата на класичните историчари од Херодот и Плутарх до Квинтиј Руф и Аријан. Како тоа една малечка колонија од огромната империја со помош на разните геостратегиски интереси на големите сили се наметнува како општа културно-историска парадигма на овој така значаен период од историјата на западната хемисфера.

Прикаската за хеленизмот и маргинализираниот македонизам е прикаска за украденото авторство и фалсификатот кој се претставува како оригинал. Тоа е прикаска за многуте неправди кои константно се провлекуваат низ историјата, а кои создаваат хаос во кој се дави се' што е благородно и доблесно во човека. Посебно во балканскиот човек.

(Авторот е уметник)

Наш став



Објавувањето колумни и мислења од надворешни автори е одраз на намерата на „Утрински весник“ да биде влијателен глас на заедницата. Но, напоменуваме дека не се согласуваме секогаш со ставовите што ги изнесуваат нашите колумнисти, особено кога станува збор за лични дисквалификации, етикетирања без основа и извртување на контексти со цел да се наштети на други личности од која било сфера. „Утрински“ се оградува од таквиот речник и конотации и ги смета за непримерни во јавната комуникација.