Земјите од регионот го амортизираат ценовниот удар

Хрватската влада договорила со социјалните партнери поевтинување на лебот, свежото млеко и маслото за јадење

Александрија Стевковска

Некои земји од регионот, соочени со серијата поскапувања, почнаа да применуваат мерки за амортизирање на ценовниот удар врз стандардот на граѓаните. Истовремено, нашата Влада уверува дека поскапувањата не се удар за семејните буџети и дека тие се покриваат со зголемените месечни примања. Во пресрет на најавените поскапувања на прашокот за перење, кондиторските производи, маслата за јадење и други производи за денеска, македонската Влада нема решение како да им помогне на граѓаните и да ги заштити од глобалниот тренд на поскапувања.

Владата во Загреб договорила со социјалните партнери од 1 февруари да се намалат цените на лебот, свежото млеко и маслото за јадење во опсег од 8 до 12 отсто, пренесува хрватската веб-страница „Монитор“. Според тамошните пресметки, намалувањата ќе ја поевтинат синдикалната кошница за 70 куни, или за 10 евра. Половина, или 50 отсто од товарот на намалувањето на цените ќе го сноси прехранбената индустрија, а 50 отсто трговијата. Исто така, хрватската Влада ветила дека до лето нема да растат цените на струјата за граѓаните и за стопанството, а со иста цена ќе остане и гасот. Медиумите во Загреб најавуваат слични разговори и со банките на кои ќе им биде посочено дека растот на каматите е сериозен проблем за граѓаните.

Србија неодамна основаше комисија која треба да го следи поскапувањето на производите и да предложи мерки за ублажување на ценовниот удар. Тие донесоа мерка за увоз на поевтино масло за јадење, а утврдија и дека групацијата „Салфрод“, која поседува четири млекарници се однесува монополски на пазарот со млеко, поради што го казнија. „Салфрод“, односно „Данубе фудс“ во Македонија ги поседува Битолската млекарница и „Бучен Козјак“.

Во Македонија, пак, засега не се презема ништо за ублажување на ценовниот шок, со оглед на тоа дека одговорните сметаат дека зголемувањето на платите од 10 отсто во јавниот и 5 отсто во приватниот сектор ги покрива поголемите издатоци за храна. Од Владата нагласуваат дека покапувањата се последица на светските движења во овој домен, на кои нашата земја не може да остане имуна.

„Последните податоци на растот на платите покажуваат зголемување од 10 отсто, во ноември минатата година, а пред тоа 5 отсто во приватниот сектор. Значи, имаме раст на платите што во извесна мерка го следи ценовниот шок од аспект на цените на храната“, изјави завчера министерот за финансии Трајко Славески, кој во таа прилика уште еднаш го спомена најголемиот адут на Владата во однос на поскапувањата, субвенциите во земјоделството кои треба да ни обезбедат поевтина храна.

Статистиката вели дека просечната плата во земјава изнесува 15.600 денари, а вкупните трошоци за храна и пијалак се околу 11.000 денари. Во нив не се пресметани трошоците за кирии, даноци, струја, вода, огрев, школување, гардероба и средства за лична хигиена.

Владата, според синдикатот, може да го ублажи ударот врз џебот на граѓаните, но останува глува на предлозите за интервентен увоз, користење на стоковните резерви и даночни олеснувања.

„Упативме писмо до Владата за итна средба во врска со зголемените трошоци за живеење, но оттаму се' уште нема одговор“, вели Лилјана Јанкуловска од ССМ.

Вчера со своја реакција се огласи и Организацијата на потрошувачи, која како член на Советот за заштита на потрошувачите на Владата на Република Македонија побара итна средба на Советот заради разгледување на последните поскапувања на основните животни артикли кои длабоко го загрижуваат македонскиот граѓанин.

„ОПМ упати барање до Комисијата да направи посеопфатно истражување на пазарот на храна, со цел преку соодветни механизми да испита на што се должат последните зголемувања на цените на храната“, се вели во соопштението на ОПМ.

Во јавноста се дебатира дали пазарните цени повеќе се жртва на висината на трговските маржи отколку на реалното зголемување на цените предизвикано од недостигот од суровини во светски рамки, но никој во државава нема моќ да го истражи тоа. Освен Владата, и Комисијата за заштита на конкуренцијата се смета за ненадлежна за следење на ситуацијата со цените, со оглед на тоа дека нивната функција е обезбедување само конкурентни услови за работа.

„Не' интересира слободата на пазарот, не и своеволното дигање на трговските маржи. Фактичката состојба покажува дека нема монопол во снабдувањето на пазарот со прехранбени производи, односно има конкуренција. Доколку има договарање за цените, тоа е тајно и во другите европски држави тоа се дознавало отпосле, кога некој од договорените страни ќе реши да каже за тоа“, вели Чедомир Кралевски, претседател на Комисијата за заштита на конкуренцијата. Според Кралевски, со неоснованото зголемување на цените, трговците ризикуваат да ги избркаат потрошувачите.