Насловна

Миграцијата брише цели села

Живот со газиена ламба и со свеќи. Последнава деценија во селата Путурус и Црничани останале да живеат по две семејства

БИТОЛА - Во срцето на Пелагонија, најплодната житница во државата, се наоѓа селото Горна Чарлија. Во ова село одамна нема жители. Сите до еден се иселиле и заминале во град или на печалба во далечните земји. Таму само одвреме-навреме се навраќаат потомци на тамошните жители колку да ги посетат старите огништа.

Но, Горна Чарлија не е осамено. Само на неколку километри подолу се празнат уште две села, Путурус и Црничани. Таму последнава деценија останале да живеат само по две семејства во секое од нив. Сите што можеле го фатиле патот по белиот свет. Најчесто од овие села се иселиле во Австралија и во Америка.

Миграцијата целосно ја промени сликата за плодната Пелагонија. Во Општина Могила, која се протега на површина од 250 квадратни километри и брои 23 населени места, ретки се оние каде што куќите се полни со млади луѓе и каде што се слуша џагорот на децата.

Белата чума ја демне Пелагонија. И не само Пелагонискиот регион. Сериозни последици оставила во ��ариово, во пограничните села со Грција и во демирхисарскиот крај.

Жителите на Горна Чарлија не го напуштиле родното огниште без причина. Иако е оддалечено само неколку километри од РЕК „Битола“, таму ниту во 21 век не стигнала електрична енергија. Секојдневјето им било уште потешко без вода и отсеченост од градот поради немање патишта.

„Среде Пелагонија, каде што оџаците на РЕК се гледаат од секое село, од секоја куќа, срамота е да нема струја. Среде лето готвиме на шпорет на дрва. А за капење топлиме вода и се потураме. За патиштата да не зборувам. Ни пеш ни со кола до Чарлија не се оди. Само трактор помага, ама по суво. И тоа е невозможно ако падне дожд. Тогаш сите сме заробени“, раскажуваат поранешни жители на Горно Чарлија, сега граѓани на Битола.

Истата судбина им се заканува и на селата Црничани и Путурус.

„Пиле не пее во Црничани. Пред некој ден носев сено за кравите. Патот не беше пробиен. Целосно е обраснат во треви. Останале само уште една рака луѓе. А селото има одлични услови за земјоделство и за сточарство“, вели Гоце Кантаровски, сточар, жител на Општина Могила.

Причините за масовното иселување од Пелагонија се добро лоцирани и за локалната власт. Основна причина е немањето услови за нормален живот. Најголем дел од селата во оваа општина се' уште немаат пат, вода, струја, училишта. Животот со газиена ламба и со свеќи е една од главните причини за целосното иселување на селото Горна Чарлија. Тука, се разбира, е и потрагата по подобра егзистенција и подобар живот во македонските градови или во странство, велат од локалната власт.

„Тоа што се случи со Горна Чарлија е загрижувачко. Таму веќе нема луѓе. Сериозно не' згрижува и состојбата во неколку соседни села каде што останеле само по неколку семејства. Ние правиме се' да не се случи тоа и со другите населени места. Вложуваме не само во оние села каде што населението е бројно, туку и онаму каде има помалку жители“, вели Славко Велески, градоначалник на Општина Могила.

За жителите на Могила сточарството и земјоделството се единствените шанси за егзистенција. Само мал дел од граѓаните работат во државни или во приватни фирми. Општината располага со скромен буџет, но тврди дека ги презема сите неопходни чекори за задржување на жителите во селата. Со помош од државата, странски донации или, пак, кредити, во дел од селата веќе има донесено електрична енергија. Во последните години во поголемите села прв пат се асфалтирани улици, а голем дел од руралните подрачја се приклучени кон градскиот водовод на Битола.

Според евиденциите на Општината, најмасовните иселувања од пелагонските села се случиле во минатиот век. Пописите направени во 1961 година и во 1981 потврдуваат дека тогаш било најинтензивно иселувањето на овдешното население, и тоа во странство.

„Во 1994 година бројот на населението се движел до 8.734 жители. Во 2002 година се намалил на 6.711 жители. Значи, имаме околу 13,3 проценти помалку население како резултат на тоа иселување. Интересен е податокот дека по 2002 година, иселувањето речиси како да запрело. Бројката се намалила, но не толку драстично како порано. Сепак, со пописот што претстои, ќе имаме точна евиденција колку од нашите граѓани трајно се иселиле од Пелагонија“, нагласува Велески. (А.Б.)