Насловна

Седмиот печат

Ни треба Кадифена револуција

Сунчица Уневска

Дали треба да ни се случи Прашка пролет или Кадифена револуција зада се смени, конечно, нашиот код на однесување. Што треба да и' се случи Македонија и за да може и кај нас да се организира филмски фестивал што ќе ги обедини и привлече младите и што ќе ги натера да гледаат поинаку на светот. Фестивалот во Карлови Вари, Чешка, и сето она што тука се случува навистина е неспоредливо со нас. Па, сепак, прашањето кое секогаш останува неодговорено е зошто Македонија е се' подалеку од она што е нормално во земјите на Средна Европа.

Многу често сакаме да потенцираме како никој не може да ни каже дека не сме Европа, бидејќи ние сме дел од Европа и секогаш сме б��ле. Но, ако само направите споредба со Филмскиот фестивал во Карлови Вари, тогаш во истиот момент паѓа се' во вода. Македонија е толку многу далеку како да е на друга планета. Сликата која овде ја гледаме, културата, односот на младите, неверојатниот глад да се видат филмовите, да се научи нешто ново, да се посетат мастеркласите, да се слушне што имаат поискусните да кажат, и тоа без речиси никакви услови за престој овде е нешто што е незамисливо кај нас.

Овде младите, претежно Чеси, но и студенти од многу други европски земји, се претвораат во вистинска фурија во својот поход да се види и да се впие се' што нуди овој фестивал во овие девет дена. Тие немаат никаков проблем со тоа да спијат во тукашното училиште, во хостелите, а понекогаш и во парковите, па и во ходниците на хотелот „Tермал“ каде што се одржува фестивалот. Немаат никаков проблем со часови да седат на земја пред проекција, бидејќи во последен момент може да бидат пуштени ако не се пополнат местата, па дури и кога ќе се пополнат, бидејќи никому не му пречи да легне на подот во салата и да гледа. Важно е да се влезе. Затоа, со часови се седи на земја пред киносалите, тука јадат, пијат, дремат.

Истите тие млади знаат и по цела ноќ да бидат надвор и во фестивалскиот бар и наутро во 9 часот директно да дојдат на нечија мастеркласа. Посебно уживање е да ги гледате со каков интерес остануваат по проекциите за да разговараат со авторите, со каков интерес впиваат се' што можат да научат и да осознаат, се' што ќе им донесе нешто ново и ќе ги збогати како личности.

На фестивалот во Карлови Вари, како и во Прага, врие од волонтери. Дури се праќаат и си-вија само за да бидат земени како волонтери, затоа што тоа им дава можност бесплатно да се на цел фестивал, да сретнат многу луѓе, да видат филмови и да се здобијат со искуство. Овде на младите не им е тешко ништо. Нема празна проекција. Вистинско лудило е да најдете билети, дури иако новинарите можат да ги земат бесплатно со акредитација. Ако не ги земете два дена однапред и тоа рано наутро, проекцијата може да биде распродадена. Не дека ги купуваат картите, туку ги користат сите поволности што им ги нуди фестивалот со студентските акредитации. И колку и да мислите дека за некој филм не знаат и ќе најдете билет, кога ќе дојдете на билетарницата, ќе сфатите дека секогаш сите добри филмови се откриени и распродадени. Тука морате да трчате за да го видите она што сакате.

Каде во Македонија може да се случи такво нешто и кога? Можеби за милион години. Ние волонтери за фестивалите кај нас не можеме да добиеме, бидејќи откако ќе им ги кажеме сите поволности што ги добиваат со работа на фестивалот (што самите би требало да го знаат), на крајот прашуваат дали ќе им биде платено. Кога ќе ги поканите студентите на фестивалот во Битола, каде што се' им е платено, морате да им се заканите со бркање за да дојдат на некоја мастеркласа, да не ви биде празно и да не се срамите пред гостите. А за проекциите воопшто да не зборуваме. Не можат да дојдат бидејќи цела ноќ шетале, па мора да спијат. Замислете, на фестивал каде што врие од гости и од филмови кои не можат никаде да се видат, тие спијат или седат во некое кафуле. И овде се седи во кафулиња и се останува цела ноќ, но сите се и онаму каде што се случуваат настаните. Меѓутоа, кај нас никој, всушност, не доаѓа за настаните.

Во нашата земја за младите да дојдат на некоја премиера очекуваат посебно да бидат поканети. Особено им е важно тоа со ВИП-гостите, иако се чини дека и ложа да им дадете, сепак, нема да дојдат. Кај нас, всушност, е многу важно ако дојдат да бидат видени, важно е како некој е облечен и каде седи. Не може да седи на земја, бидејќи сите обземени со своите фрустрации мислат дека тоа е срамота и дека некој ќе им се смее. Се прашувате од каде таа искомплексираност во нашата земја, тргнувајќи од најмладите па до најстарите, од каде мислењето дека ние сме некои толку важни луѓе па тоа е срамно да го правиме. Од каде сите тие погрешни перцепции за самите себе? Дали е тоа затоа што сме мала земја и затоа што мислиме дека на тој начин ќе се докажеме? Дали е тоа така бидејќи ни е во кодот? Или затоа што, сепак, никогаш не сме знаеле да направиме револуција?

Додека светот оди напред и бара повеќе, ние сме заглавени во некаква смешна перцепција за самите себе. Додека светот се ослободува од какви било стеги и предрасуди, нам ни е најважно како сме облечени и како да го поминеме времето со лесна забава, која од нас не бара ништо. Дали нашиот кич и девалвација на вредности значи дека сме дел од Европа и дека држиме чекор со неа. Се разбира дека не. Бидејќи, ако само се осврнете на атмосферата во Карлови Вари, ќе сфатите дека додека младите овде се трудат да извлечат повеќе од суштината, ние и понатаму тонеме се' подлабоко во формата. Колку жално.