Популизам за среќна Нова година

Легализирањето дивоградби по едно евро за квадрат ги дискриминира граѓаните

Билјана Ангеловска

Власта им испрати порака на граѓаните, и на оние непослушните, но се чини, уште повеќе на дисциплинираните. Првите да здивнат, зашто нивните бесправно изградени објекти (кои и онака досега никој немаше храброст да ги урне), сега ќе може законски да се легализираат. Вторите, пак, да не се нервираат што навреме си ја регулирале својата законска обврска и граделе плаќајќи ги сите скапи давачки. Така ти е тоа во ваква држава, во која послушните се казнуваат, а непослушните се наградуваат.

Владата им ја честиташе Нова година на сите оние што граделе спротивно на законот така што одлучи да им дозволи да „ја поправат“ грешката, па за да се исчистат од гревот ќе треба да платат по едно евро за квадрат за она што го изградиле свесно кршејќи го законот. Мерката несомнено ќе наиде на огромно одобрување кај голем број граѓани бидејќи, реално, воопшто не е за потценување бројот на оние што изградиле објекти без никаков документ. Сепак, најверојатно, уште поголем ќе биде бројот на оние што ќе бидат гневни, бидејќи со право ќе се почувствуваат изиграни, обесправени, дискриминирани. И тоа само затоа што биле послушни и дисциплинирани, па и за најмала доградба или, пак, надградба плаќале илјадници евра за комуналии.

Дали државата за некого е мајка, а за некого маќеа? Излитено звучи фразата дека со оваа одлука Владата, всушност, покажува грижа за социјалниот момент. Бидејќи речиси е безначаен бројот на нелегалните објекти што се изградени без дозвола само поради тоа што нивните сопственици немале доволно пари да ги платат давачките. Куќите од неколку стотини квадрати на два, три ката, никако не оставаат впечаток на социјала. Загрозено семејство не гради објекти со дуќани во приземјето, туку, евентуално, само некаква крпеница колку да се има покрив над главата.

Прашање е и кој е социјалецот што изградил индустриски објект на диво! Колку и да е мал погонот, па нека е и обичен сервис, некако тешко минува дека станува збор за социјално загрозен граѓанин.

Од друга страна, пак, што да прават граѓаните што живеат во станови, најчесто на најгорните катови или во потпокривите на зградите за кои никако не можат да добијат имотни листови само затоа што тие делови се изградени без дозвола? Овие објекти не се опфатени со Законот за легализација, оти најчесто се повисоки од 10,2 метра. Тоа значи дека за нив не важи плаќањето по едно евро за квадрат и, конечно, ставање на станот во правен промет. Зарем овие граѓани нема да се почувствуваат обесправени? Со кој закон тие ќе бидат обесштетени?

Оттаму, произлегува дека мерката е многу повеќе дискриминаторска отколку социјална. Но, пред се', е популистичка. Друго прашање е колку е уставна. Но, она што е особено важно е пораката што им се испраќа на граѓаните. Впрочем, не е прв пат Владата да спроведува вакви мерки со кои ја покажува „грижата“ за граѓаните. Нешто слично, ако не исто, стори и со откупот на дворовите кога на идентичен начин ги казни оние што навреме платија за да го откупат земјиштето на кое им се наоѓаат куќите, и тоа по цени што на почетокот на продажбата достигнуваа и до 1.500 денари за квадратен метар, значи 25 евра. Потоа Владата речиси ја преполови цената, а на крај ја сведе само на едно евро. Сега истото тоа го прави со бесправните објекти.

Што ќе се случува натаму со Законот за легализација на дивоградбите, набрзо ќе се види. На предлогот реагираа архитектите што побараа повлекување на одредбите, бидејќи сметаат дека се неуставни и отстапуваат од принципите на рамноправност. Но, нивната реакција или беше премногу бледа или, пак, Владата воопшто нема слух за мислењето на стручната јавност. Како за инает на еснафот, Владата излезе со одлуката за едно евро по квадрат за легализација.

За ова се' уште без јавно изнесен став се и градоначалниците. Тие и претходно имаа забелешки на предложениот начин на плаќање, кој изнесуваше 0,5 проценти од приходот во семејството и се залагаа легализирањето да чини колку што изнесуваат комуналиите. Сега, доколку мине одлуката, приходот на општините од легализацијата на бесправно изградените објекти ќе биде сведен на минимум. Некои градоначалници, најверојатно, ќе ја оправдаат владината одлука со ставот дека е подобро нешто отколку ништо, но прашање е што и колку инфраструктура ќе успеат да изградат со собраните пари од легализацијата. Оти, како што е наведено во Законот, средствата се строго наменски и мора да се инвестираат во инфраструктура. Оние што се надеваат на владина помош (пред се', финансиска) за реализација на своите проекти, веројатно, ќе ја бранат новата цена. Другите би требало да се спротивстават. Оти аргументи имаат повеќе од доволно.