Реплики

Нејасната позиција на Црвенковски

Соња Крамарска

Изјавите на Црвенковски дека не е заинтересиран за функција повеќе се штетни отколку што се корисни за СДСМ

Лидерот на СДСМ Бранко Црвенковски во неговото интервју за телевизијата Алсат рече дека нема да се кандидира за ниту една државна функција. Тој прецизираше дека тоа значи оти на претстојните локални и евентуално парламентарни избори нема да се најде на ниту една од кандидатските листи за градоначалници, советници и пратеници.

Оваа изјава на Црвенковски не е ниту непозната ниту нова. Уште од неговото враќање на чело на СДСМ во 2009 година, тој постојано вели дека нема никакви политички амбиции за негово персонално учество во власта. Ова тврдење тој го поткрепува и со уште една изјава а тоа е дека бил на сите престижни функции во државата и дека тие повеќе не го интересираат. Сега е време, после се' јас да им се оддолжам на државата и на мојата партија, вели Црвенковски. Односно, лидерот на најголемата опозициска партија нуди негово учество во политиката – од сенка што значи без директно учество во власта доколку неговата партија победи на избори.

Оваа определба на Црвенковски може и да се земе како морално коректна од аспект на претседателската, премиерската и лидерската функција што ги извршуваше во текот на неговата дваесетгодишна политичка кариера. Но, од политички аспект, Црвенковски веројатно не е свесен колку таа изјава штети на амбициите на СДСМ и на позициите на опозициската партија на вкупната политичка сцена. И, се разбира, внесува забуна кај избирачите кои се само „купувачи“ на политичкиот пазар на понуди.

Еве зошто. Лидерот е водач на една политичка групација која се стреми да дојде на власт доколку е во опозиција, или пак се стреми да се одржи на власт доколу е веќе во власта. Граѓаните, оние што излегуваат на избори и го даваат својот глас, се определуваат за дел од политичката понуда што им ја даваат партиите, но и нивните водачи. Всушност, водачите се круцијалната причина зошто еден избирач се определува за оваа или за онаа партија. Од профилот на нивната личност, знаење, харизма, визија, зависи колку луѓе ќе привлече определена политичка партија. Нивното лидерство, не завршува со освојувањето на власта ако претходно биле во опозиција. Напротив, откако партијата ќе стапи на власт, оној што ја водел ја зазема највисоката функција – премиерската, како гаранција дека партијата нема да отстапи од тоа што го ветувала додека била во опозиција односно нема да скршне од курсот по кој се движела пред да ја освои власта.

Во изјавата на Црвенковски, оттука, се кријат повеќе аргументи кои не одат во прилог на зајакнување на позициите на СДСМ пред претстојните локални избори, и некои идни парламентарни избори, туку одат во прилог на нивно ослабување. Најголемата опозициска партија има водач кој ја известува јавноста, односно избирачите дека нема намера да стапи на ниту една функција во случај неговата партија да ја освои власта.Со тоа тој ја сведува својата лидерска функција на функција организациски секретар на партијата а не на политички и идеен водач.

Тоа е голем дефект во функционирањето на било која партија, а не пак на партија од која се очекува да понуди алтернатива за сегашната влада. Ако за момент се ставите во улога на избирач или некој што размислува кон која од двете најголеми партии да се приклучи, веднаш наидувате на нејасна ситуација во СДСМ. Треба да поддржувате, односно да се придружите кон некого, за кого немате јасна претстава каде се движи, или пак ви кажува дека во правецот во кој се движи нема заедно да пристигнете на целта затоа што тој не е заинтересиран за таа цел – а тоа е практичната власт.

Црвенковски, на овој одговор се одлучи за да ги стиша критиките на ВМРО-ДПМНЕ и на Груевски дека бил предолго на власт и дека нема ништо ново да и понуди на земјата во барањето излез од актуелната ситуација. Но пресретнувањето на критики од политичкиот опонент е една работа, а комуникацијата со избирачите е сосема друга работа, а изјавите дека не е заинтересиран за власт може многу да ги чинат Црвенковски и неговата партија. Од стратешки аспект тие можеби изгледаат добри за слушање, но во практиката и задаваат посилен удар на СДСМ отколку што тоа го прават изјавите од ВМРО-ДПМНЕ против Црвенковски.

И во светот политичката практика не познава таков вид на однос меѓу еден водач на политичка партија и граѓаните кои треба или не да се определат за неа при изборно гласање.Вообичаено е лидерите на партиите да бидат премиери или претседатели по освојувањето на власта со што се симболизира подготвеноста на водачот да го поднесе најголемиот товар но и привилегија од практикувањето на власта. Позицијата што ја има во моментов Црвенковски во СДСМ е безмалку уникатен пример, и секој политички теоретичар ќе ја оцени како штетна за односите во партијата и нејзината кондиција на вкупната политичка сцена и перцепцијата што ја имаат избирачите за неа.

Гледано од внатрепартиски аспект, недефинираната позиција на лидерот ја зголемува несигурноста и меѓу неговите соработници кои не знаат во колкава мера треба да му бидат лојални бидејќи не се сигурни каква прераспределба на моќта внатре во партијата ќе се случи по евентуалното освојување на власта. И со кого треба да соработуваат повеќе – дали со тој што е сега лидер или со тој што утре ќе биде премиер и практично ќе ја има целокупната моќ во свои раце?

Овие прашања изгледаат навидум неважни или барање влакно во јајце, но секој посериозна политичка стратегија ќе се фрли без одлагање на нивно решавање затоа што тие навлегуваат во една од најсуптилните материи во политичкото практикување – психологијата на гласачот и пресудниот момент кога тој ја носи одлуката чие име да го заокружи на гласачкото ливче. Тоа е тајната што ги дели партиите од освојувањето на неопределените гласачи чиј број во Македонија е голем. Црвенковски, со неговите изјави дека не сака власт за себе, ги освојува категориите гласачи кои се веќе и онака гласачи на СДСМ. Но неопределените нема да му се придружат, а без нив опозицијата не може да смета на политички резултат кој ќе доведе до пресврт.

*******

Здружението на новинарите на Македонија вчера даде иницијатива за промени во изборниот законик во смисол да не можат медиумите да бидат донатори на политички партии во време на кампања. Но доколку стапи на сила Законот за граѓанска одговорност за навреда и клевета, нема да има потреба од навлегување во односите на медиумите со политичките партии, од проста причина што набргу потоа ќе ги снема медиумите. Очекував ЗНМ да поднесе предлог за измена на тој закон во делот на висината на казните, судските забрани за објавување на текстови како и зајакнување на инструментот извинување пред да се навлезе во судска расправа. И се разбира да ги растоварат главните и одговорни уредници од апсурдната обврска да бидат „факт-чекери“ односно секојдневно да ги проверуваат фактите во секој напис или телевизиски прилог. Со новиот закон, ЗНМ ни ги врза наместо да ни' ги одврзе рацете во делот на новинарските слободи.