Проектот во Скопје ја подели Македонија




Репортажа на Си-Ен-Ен за проектот „Скопје 2014“ - „Не можам да замислам некој друг град што гради триумфална порта во 21 век“ - жител на Скопје.

Минатиот месец, кога Македонија ја одбележуваше 20-годишнината од нејзината независност од поранешна Југославија, прославата ја организираше во главниот град, кој е радикално трансформиран во последните две години.

Речиси 20 нови згради - и сличен број статуи, фонтани и споменици - се градат во центарот на Скопје. Трансформациите се дел од проектот наречен „Скопје 2014“, насочен кон обнова на градот што загуби многу од своите обележја во земјотресот од 1963 година.

Централниот дел, поставен навреме за прославата на годишнината на 8 Септември, е 22-метарска статуа „Воин на коњ“. Општо е познато дека го прикажува Александар Велики, но не е официјално наречена така поради долгогодишниот спор со Грција, за која античкиот крал е национален херој.

Меѓу другите згради, изградени се Музеј на македонската борба, кој беше отворен на Денот на независноста, Триумфална порта, нова зграда на Министерството за надворешни работи, Уставен суд, Национален театар и нов археолошки музеј. Оф��цијалните трошоци за проектот се 80 милиони евра, иако критичарите тврдат дека завршната сметка би можела да биде до 500 милиони евра, пишува електронскиот весник „Балкан инсајт“.

„Скопје 2014“ ги подели Македонците, од кои дел сметаат дека земја со невработеност од над 30 отсто, според податоците на ОН, не треба да троши толку многу на градежен проект.

Горан Атанасовски, кој ја води независната туристичка веб-страница travel2macedonia.com.mk, вели: „Проектот ги подели луѓето, како река меѓу брегови, некои се „за“, а други се „против“. Контроверзноста за проектот главно е во тоа дека Македонија и' припаѓа на група земји со високо ниво на невработеност“.

Сепак, Зоран Николовски, шеф на Одделот за туризам, изјавува: „Скопје веќе има целосно нов изглед од пред две години, а до 2014 година ќе има уште нови згради. Дури и во оваа глобална економска криза, ние градиме, не само згради и атракции туку и нова инфраструктура и сместувачки капацитети, како комплетно нов аеродром, патишта и хотели. Во почетокот, кај луѓето имаше несогласување, но сега тие гледаат дека е навистина убаво за луѓето што живеат во Скопје, како и за туристите“.

Други го оспоруваат вкусот за класични антички згради и бронзени статуи. Македонец што побара да остане анонимен вели: „Сега се обидувам да го избегнам центарот на градот. Се претвори во забавен парк. Каде и да се свртите. има нови бронзени статуи и скулптури. Како тие да се обидуваат да создадат национален идентитет“.

„Би помислил дека во 21 век треба да градиме нешто модерно, урбано и современо. Не можам да замислам некој друг град што гради триумфална порта во 21 век“.

Без оглед на личните мислења за проектот, се чини дека „Скопје 2014“ и другите инфраструктурни инвестиции и' помагаат на Македонија да привлече странски туристи.

Николовски вели дека има зголемување од 25 отсто на бројот на странски туристи што ја посетиле Македонија во првите седум месеци од годинава, во споредба со истиот период минатата година.

Атанасовски изјавува: „Без оглед дали се должи на ’Скопје 2014’ или не, ова е прва сезона да видам големи групи странски туристи со туристички водичи во центарот и во Старата чаршија. Ова е прва година кога Скопје прими повеќе туристи од Охрид, водечката туристичка дестинација на Македонија“.

Официјалната владина статистика покажува постојано зголемување на бројот на странски туристи што пристигнуваат во Македонија, од 99.000 во 2001 година на речиси 262.000 минатата година. Иако повеќето се од соседните земји, последниве години е забележан пораст на туристите од подалеку, како Австрија, Германија, Русија, Полска, Италија и Турција.

Николовски вели: „Имаме недостиг на можности за голем пазарен туризам бидејќи немаме крајбрежје, но имаме прекрасни езера и планини, и интересна култура и историја“. Тој вели дека земјата, исто така, го развива туристичкиот пазар на обложување, со неколку казино-хотели.

Владата неодамна воведе политика за развој на туризмот, како намалување на данокот на продажба за хотели и кетеринг од 18 на пет отсто, и субвенции за привлекување на тур-групи од одредени земји.

Атанасовски вели: „Претходните години, тур-операторите вообичаено ја вклучуваа Македонија како дел од пошироките балкански тури, и не престојуваа во Македонија подолго од еден ден. Почнувајќи од минатата година, бројот на ноќевања во Македонија се зголеми“.

Без оглед на парите потрошени за големи проекти и инфраструктура, националната гордост доби поттик од кругови кои ниту еден политичар не би можел да ги испланира. Прославата на 20-годишнината од независноста на Македонија се совпадна со неочекуваното влегување на националниот кошаркарски тим во полуфиналето на Европското првенство. „Искрено, не сум го видел народот на Македонија толку среќен и горд претходно. Насекаде имаше знамиња, кај луѓето, на автомобилите, на прозорците. Луѓето ги заменија нивните економски проблеми со насмевка и со среќа“, додава Атанасовски.