Мислења

Зошто НАТО не касна од ајварот?

Петар Арсовски

Самитот на НАТО ќе расчисти повеќе дилеми: прво и основно, го цементира фактот дека времето работи против нас

Чикаго дојде, се одржа и помина. Како што очекувавме, таму добивме едно спектакуларно ништо. Не' потчукнаа по рамото, срдечно ни ја стиснаа раката, ни потврдија дека сме „супердечки“, ни повторија дека остануваат старите позиции и дека без решение за спорот со името нема НАТО и не' пратија дома со соодветно свиткана опашка. Е, откако дојдовме дома, сега ја кренавме опашката и активно го поливаме јавниот простор со политички тестостерон, гневни и фрустрирани од сопствената немоќ. Се поставува прашањето: што понатаму? Како ќе се реперкуира оваа серија порази на домашна сцена и кај јавноста?

Ако ништо друго, мислам дека последниот Самит на НАТО ќе расчисти повеќе дилеми врзани за ова прашање, како во јавноста, така и кај политичките партии. Прво и основно, го цементира фактот дека барем по ова прашање, времето работи против нас. На секој нареден самит, при секој наредна прилика, се' подолу сме на агендата, се' помалку време се посветува на ова прашање (со исклучок на спорадичните констатации дека сме биле онеправдани) и се' помалку мотивација има за интервенционизам од кого било и на каков било начин. Со други зборови, како што поминува времето, се' поголем дел од иницијативата ќе треба да доаѓа од наша страна, ако сакаме прашањето да го разрешиме на начин кој е прифатлив за нас.

За жал, наместо рационално сознание дека на овој проект ќе треба да му се посвети повеќе внимание и тоа час поскоро, кај нас се чувствува резигнација, замореност, цинизам и лутина, која е евидентна и кај партиите од власта и кај еден дел од јавноста.

Понатаму, евидентно е дека не работиме на тоа активно да ги подобриме нашите позиции, туку упорно ги влошуваме. Сега плаќаме дел од цената за стадионите, аеродромите, автопатиштата, за „Аце на плоштад“ и за упорната ескала��ија на реториката кон меѓународната заедница. Ако ништо друго, упорната антиквизација и аутистичното однесување за прашањето на идентитетот и името на нашите противници им дадоа совршен изговор: тие сега со полно право можат да тврдат дека не сме нација која е подготвена да се соочи со проблемот и да организира отворена и објективна дебата околу историјата и иднината, која низ некаква национална катарза би можела да отвори нов пристап. Напротив.

Спроти самитот, барем со два примера ги влошивме нашите позиции. Прво, интервјуто на премиерот непотребно и контрапродуктивно не' позиционира контра нашите стратегиски партнери САД и ЕУ, обвинувајќи ги за нефер и неправедно однесување. Дури тоа и да е вистина, таквата позиционираност ни носи штета. Второ, не поминаа ни 24 часа по Самитот, а ние го плеснавме и споменикот т.н. Филип на постамент, демек затскриен зад псевдонимот „воин“. Овие два примера (иако има и многу други) се доволни очигледно да покажат дека не сме подготвени за компромис, за суштинска дебата по тоа прашање, туку дека сме влезени во процес на политичка гетоизација, затворање кон с��пствениот инает, ретроградна паланечка логика и аутизам кон реалноста.

Трето, решавањето на прашањето за името не е само прашање на „виткање ’рбет“ за Македонија. Тоа е прашање на кое се докажува дека имате државотворен капацитет во поголемите колективни системи. Целата ЕУ е изградена врз база на национални компромиси. Всушност, европската идеја е идеја на оставање на националниот суверенитет зад себе, на негова инвестиција во една поголема колективна конфедерација. Државотворниот аудиум на една нација која пледира да стане членка на тоа семејство мора таа способност за компромис да ја апсорбира и демонстрира како доказ на созреаност, на иницијација кон поголемата цел.

Таков е случајот со Србија, која својата катарза ја доживува со Косово. Едноставно, созреаноста на едно општество да биде член на ЕУ, помеѓу другото, се мери преку капацитетот за компромис и возрасно одговорно однесување. На тој испит монументално паѓаме, што поставува едно посуштинско прашање: дали сме воопшто зрели за тоа друштво? Замислете, со нашиот проблем си дозволуваме да изразиме „мачнина“, во исто време кога една Србија за истата цел отцепува парче од својата територија или кога Германија одвојува милијарди евра токму за да ја спаси Грција и сето тоа во име на истиот возрасен и одговорен принцип на заедништво и заеднички пристап кон проблемите. Зарем ним им е помалку „мачно“? Замислете си кога Германија или Франција би се однесувале исто: „Јас сум лут и сега не играм?!“

На крајот, тоа е тоа: приликата ја пропуштивме, не знаеме дали без посериозни внатрешни промени можеме да се надеваме на каков и да е напредок околу тоа прашање. Но, иако цимолиме како напуштена љубовница, сето тоа останува фолклор се' додека државната политика остане посветена на евроатлантските процеси, преку заеднички вежби, континуирани реформи и упорно учество во заедничките мисии. Ако ја задржиме таа линија, другото ќе остане сценографија. Само ме плашат оние неколку тажни ликови кои сега ја увидоа приликата да повикаат да се повлечеме од Авганистан, да прекинеме соработка и да не учествуваме повеќе во мисиите. Страв ми е нашата немоќ да не се претвори во потреба за „вратка“, за дополнително оддалечување од НАТО. Имавме многу прилики да видиме како по секој пораз, стануваме уште поагресивни, уште послични на Србија пред бомбардирањето, уште потврдоглави. Тој политички атавизам, ако продолжи, многу ќе не' чини.

Со вакво однесување, едноставно ќе биде невозможно да бараме некој за нас да се заложи или да ни помогне. Напротив, ќе покажеме дека не е името проблем, туку ние самите, нашиот недостаток на политичка еманципација. Да не заборавиме, патот мора да го изодиме сами: на Македонија и' треба НАТО, а не обратно. Конечно, треба да почнеме така и да се однесуваме.

(Авторот е магистер по политичка комуникологија)

Наш став
Објавувањето колумни и мислења од надворешни автори е одраз на намерата на „Утрински весник“ да биде влијателен глас на заедницата. Но, напоменуваме дека не се согласуваме секогаш со ставовите што ги изнесуваат нашите колумнисти, особено кога станува збор за лични дисквалификации, етикетирања без основа и извртување на контексти со цел да се наштети на други личности од која било сфера. „Утрински весник“ се оградува од таквиот речник и конотации и ги смета за непримерни во јавната комуникација.