Едиторијал

Не е ни време ни место

Соња Крамарска

Најновата иницијатива за македонско-албански здружени сили во расчистување на фактите од претходната Енциклопедија, е потег кој изненади многумина. И не само шт�� ги изненади, туку предизвика негативни реакции поради фактот што академици од друга држава ќе се вклучат во историски докажувања на настани и улоги на личности кои ја засегаат Македонија.

Се разбира дека балканското подрачје е едно од најтрустните политички и историски подрачја, но ако некој тоа го дава како аргумент за потребата Скопје и Тирана да пишуваат заедничка историја (или да ја ревидираат), тогаш истиот аргумент оди во прилог и на стравувањата дека таков потег го дискредитира правото на една држава да им верува на своите институции. Во случајов на македонските историографи без оглед од кое етничко потекло доаѓаат – македонско или албанско.

Патетични се лелекањата на Македонија дека е опкружена со непријатели – како Грција, Бугарија, Албанија и Косово, ако сега на сите нив им прати порака дека еве и Атина, Софија, Тирана и Приштина можат да се втурнат заедно со македонските историчари и академици да ловат факти од поблиската и подалечната историја. Би додале – во матно. Со испреплетени истории, и историски личности со „двојно државјанство“ една таква операција може да биде осудена само на фијаско. Или на влошување на меѓусоседски односи, што за Македонија во овој момент на затегнатост со Грција ќе значи непотребен автогол.

Македонскиот државен и политички врв не смее да пренебрегне неколку факти: дека албанската заедница на Балканот е се' уште чувствителна на Косово. Другиот важен факт е што македонското општество се' уште нема поставено општоприфатена дефиниција за случувањата во 2001 за кои Албанците велат дека беа борба за човекови права, а Македонците се уште ги сметаат за напад. И дека една од причините за неуспехот на претходната Енциклопедија се истите тие случувања за кои Тирана сосема сигурно ќе има поинаква дефиниција од онаа на Скопје.

И конечно, ако услов за евроатланското интегрирање на Македонија се добрососедските односи, кому му одговара една таква провокација сега кога грчката блокада е во полна сила, а Балканот не покажува особени симпатии кон нашите напори да се избориме против политиката на јужниот сосед.

Во Владата седи една мошне хармонична коалиција составена од најмоќната македонска и албанска партија, на која не и треба таков вид посредништво како што се академиците од Скопје и од Тирана. На крајот на краиштата и историјата е еден вид на договор. Разбирливи се мотивите Владата да бега од тоа прашање или да го одложува но не е разбирливо неговото решавање да го префрла – преку граница. Македонската академија на науките и уметностите треба веднаш да се спротивстави на тоа, бидејќи нивната одговорност е најголема пред историјата и пред идните генерации.

Тешко е да се гледа како македонската (не)критична јавност преокупирана со тепачки на средношколци и со постојаниот раст на цените, не забележува како покрај неа поминува еден крајно контроверзен проект како што е соработката на македонската и албанската академија на науките. Но тоа може и да се разбере. Не треба да очекуваме дека кај јавноста постои изострено чувство за правилни и погрешни политички чекори. Таа има платено свои претставници во нејзино име да водат политика која ќе води кон прогрес а не обратно.

За некој што не ги познава добро балканските прилики, заедничка „свадба“ меѓу Македонија и Албанија изгледа како симпатичен проект на брановитиот Балкан. Оние пак што знаат какви се односите меѓу државите во овој географски дел од Европа, имаат непогрешиво чувство дека се случува нешто погрешно или во најмала рака добра идеја но во погрешно време. Обичниот човек би рекол не е ни време ни место.