Ни купи куќа ни купи стан

Зошто стана тајна податокот колку барања се поднесени за проектот „Купи куќа, купи стан“

Соња Маџовска

Ги снема рекламите, а ниту банкарите, ниту Министерството за финансии, уште помалку градежниците го споменуваат проектот „Купи куќа купи стан��. Колку барања се поднесени никој не открива, иако кон крајот на месецов Министерството за финансии треба да ги избере првите добитници кои што ги исполниле условите, прво кај банките, а потоа и критериумите од Министерството.

Во банкарските кругови се шпекулира со бројка од само 100 барања. Но, и оваа бројка почнала да се топи, откако Министерството за финансии го продолжи рокот за проектот 31 мај. И оние што поднеле барање до први март, до кога беше првичниот рок, подоцна се повлекле со образложение дека им треба повеќе време за да најдат стан, локација и да ја соберат потребната документација.

Банките се оградуваат од конкретни бројки со образложение дека тие секојдневно испраќаат податоци до Министреството, а од таму пак веќе десетина дена нема никаков одговор на прашањата на „Утрински весник“, за тоа колку апликации стигнале кај нив, кој е крајниот рок за банките да им ги испратат комплетните барања и кога ќе бидат избрани првите добитници.

Тоа што никој не излегува со конкретна информација за овој толку очекуван проект, зборува дека воопшто не е лесно да се влезе во аранжман за купување куќа, или стан, без разлика што Владата нуди помош.

Сепак, и граѓаните и банките и натаму тврдат дека проектот е добар, но дека за него не се потребни реклами, туку дека Владата треба да најде понепосреден пристап за да ги охрабри оние што навистина сакаат да купат стан, или да градат куќа. Од банките велат дека оние што доаѓаат кај нив повеќето се информираат, отколку што се подготвени да влезат во овој проект.

„Најчесто доаѓаат да прашаат што им е потребно за да се пријават, а потоа велат дека им треба време за да најдат инвеститор, локација..., а има и такви што сакаат сами да градат. Голем дел пак не сакаат да се пријават за купување куќа или стан бидејќи се сомневаат дека токму тие ќе бидат избрани, а нивните коментари се дека ’кај нас се е смислено за некој близок‘. Рокот дека треба да го отплаќаат станот 20 години им е предолг, не се сигурни дека постојано ќе имаат работа и дека ќе можат да ги плаќаат ратите, па затоа не сакаат да преземат ризик. Имаат прениски плати за да може да отплаќаат рати од кредит, а не можат да најдат и сокредитобарател. Тешко наоѓаат соодветна локација“. Ова е впечатокот на банкарите од нивните лични контакти со клиентите.

Затоа тие укажуваат дека ваков проект не се промовира само со реклама,

дека требаше прво со инвеститорите да се договорат конкретни локации на кои што ќе се градат станови со цена до 900 евра, а не отпосле, како и што се случи. Дури откако почна проектот, Минситерството за финансии, градежниците и градоначалниците одржаа неколку состаноци за да најдат нови локации за градба.

Банкарите коментираат дека и со нив доцна го договарале проектот, а не се направило ниту истражување за да се дефинираат условите што би им одговарале на поголем број граѓани со помали примања.

Првиот човек на Стопанска банка Скопје, Глигор Бишев, неодамна излезе со конретен предлог дека „Вадата треба неограничено да го прошири рокот за финансирање станови или куќи на население со низок доход, согласно со критериумите што се објавени и, се разбира, истите да се користат во согласност со предвидениот износ на средства во Буџетот“. Но, нема одговор од Министерството за финансии, на овој негов предлог.

Повеќето од банките кои учествуваат во проектот сметаат дека е потребно подолго време за пријавување на конкурсот.

„Со оглед на фактот што станува збор за станбен кредит за што е потребна поголемо учество на клиентите како што е обезбедување средства за учество во кредитот, изнаоѓање на соодветна локација, обезбедување на потребните документи за пријавување, па и време додека информацијата за начините и условите на субвенционирање стигне до потенцијалните купувачи, очекувано е дека е потребно повеќе време додека овие средства бидат пласирани на пазарот. Во моментот во Про кредит банка има пријави кои чекаат на нивно комплетирање. Продолжениот рок би требало да остави повеќе простор за пријавување“, велат од Про кредит банка.

Банкарите објаснуваат дека постапката за пријавување на конкурсот кај нив е иста како и за било кој друг кредит, со документ за лична идентификација и пополнето барање. Како што е вообичаено и со други кредити, банката врши анализа за кредитоспособноста на заинтересираните баратели на кредитот. А барателот покрај основните лични податоци, брачната сосотојба, треба да наведе и колкави му се приходите во последните шест месеци, со каков имот р��сполага. Дали бара кредит за куќа, или за стан, површината, цената за квадратен метар, вкупната вредност на станот или куќата. А треба да го приложи и преддоговорот што го има со инвеститорот или изведувачот, и видот на субвенцијата што ја избира.

Откако ќе се помине банкарскиот филтер, потоа Минситерството за финансии проверува дали се исполнети клучните услови, а тоа се кредитобарателите да немаат месечни примања над 900 евра, како и тоа дали поседуваат друг имот.