ЕДИТОРИЈАЛ
Слика на нашата слобода
 Александра М. Митевска
Најновиот извештај на „Фридом хаус“ за демократските процеси во земјите во транзиција само го потврди тоа што сите го гледаат. Или, ако не сакаат да го видат, тогаш го чувствуваат: државата, чии власти секојдневно тврдат дека одлучно газат по интегративниот пат, не може да се пофали со демократски амбиент што би гарантирал слобода на говорот и на медиумите, независност на судството, почитување на човековите права...
Ако се знае дека на скалата на „Фридом хаус“ единицата е најдобра, а седмицата најслаба оценка, коефициентот од 3.82 за вкупниот демократски развој на Македонија не претставува изненадување, а уште помалку охрабрување. Во ситуација кога перцепцијата за демократијата дури е и подобра од реалните состојби во земјава, не може да биде утеха тоа што зад нас се Албанија, Босна и Херцеговина и Косово. Но, може да ни биде шлаканица тоа што подобри од нас се Хрватска, Србија, Бугарија. Со Словенија и онака не можеме да се споредуваме. Нејзиниот коефициент е 1.93.
Не може да ни биде утеха ниту тоа што, во споредба со претходниот извештај, сме напреднале „дури“ 0,03 индексни поени. Минималниот напредок меѓу двата извештаја само сигнализира дека оние кои се најодговорни за креирањето на атмосферата не берат многу гајле за опсервациите со кои земјава се сместува во долните нивоа на демократијата. Дека не ги засега премногу ниту кога тие опсервации и оценки доаѓаат од реномирани странски организации.
Во извештајот на „Фридом хаус“, сепак, најпоразителна, или посоодветно е да се каже - најзагрижувачка е оценката за слободата на медиумите. Од земјите од нашето опкружување, на коефициентот 4.50 може да ни завидува само Босна. Повторно „Фридом хаус“ само го регистрираше она што неколку години наназад го гледаат и „Репортери без граници“ и странските амбасадори и меѓународните организации..., а што новинарскиот еснаф го чувствува и на своја кожа.
И сега, кој е најодговорен за тоа што слободата на мислата тешко вирее во државата за разлика од автоцензурата. Треба ли прво да се бара вина кај новинарите, кои секојдневно се соочени со опасност да останат без работа и чија креативност и проникливост многу често е зауздана со синџирот што го плетат огласувачите, сопствениците на медиуми, владата или политичките партии. И чии обиди за критичност на нечии политиките многу често се удираат од ѕид изграден од разни интереси - малку бизнис, малку политика?
Ова не е никаков обид да им се даде аргумент на колегите дека треба да мижат пред реалноста. Слободата на говорот тешко ќе се извојува ако не се говори гласно за притисоците. Тешко ќе се стигне до слобода на зборот, ако не се пишува со големи букви за сопките на кои се наидува и ако не се бара патот кон излезот!
Меѓутоа, како да се очекува работите да се придвижат кон подобро, ако најкрупниот чекор не го направи Владата. Бидејќи медиумите, невладиниот сектор, опозицијата... само партиципираат во создавањето на вкупниот демократски амбиент, чиј главен креатор, сепак, е Владата. А, оваа гарнитура на власт веќе ја има апсолвирано темата за ранливоста на македонските медиуми и манипулира со неа, еднаш со информации, некогаш со молк... Ако беше така во изминатите неколку години, може ли да се очекува да биде поинаку сега кога и власта е поранлива? |
