Насловна

Иновации

Секое семејство може да си произведе струја

Зелената енергија добиена од 10.000 сончеви покриви е речиси половина од производството на ТЕЦ „Неготино“

Сања Наумовска

Секое домаќинство може да произведува струја за свои потреби со искористување на потенцијалот на сонцето. Оваа идеја со години се обидува да ја реализира Звонко Марковски, директор на првата иновативна компанија „Сието“ и сопственик на првата енергетски независна еколошка куќа во скопско Кадино. Во неговиот дом сите апарати функционираат на енергијата добиена од сонцето. Струја од електроенергетскиот систем користи само во зима, но толку малку што годишната сметка за електрична енергија не му е повисока од 1.500 денари. Искористувањето на потенцијалот на сонцето Марковски му го препорачува на секое семејство што има услови да инвестира во фотонапонски панели за производство на струја. Македонија има многу сонце во текот на девет месеци од годината, а таа енергија останува неискористена.

Марковски подолго време ја застапува идејата за изградба на 10.000 со��чеви покриви низ цела Македонија. Таа подразбира искористување на покривите на исто толку индивидуални домови за инсталирање панели што ќе произведуваат струја за домаќинството, а вишокот ќе му го продаваат на МЕПСО.

„Инвестициите се мали, од 10.000 до 12.000 евра, колку што чини еден просечен автомобил“, вели Марковски. Но, за разлика од автомобилот, оваа инвестиција носи конкретен бенефит за сопственикот преку искористување на енергијата од сонцето, како и финансиски средства од продажбата на вишокот. Директна корист ќе имаат и енергетските компании бидејќи ќе се намали потребата од увоз на струја, а ќе се стабилизира и мрежата, со оглед на тоа што во многу македонски села поради слабиот напон, невозможно е да се вклучи шпорет или да се гледа телевизија. Фотонапонските панели ја враќаат инвестицијата за 5-6 години, а може да се користат 50 години. Тоа, нагласува Марковски, е вложување во иднината на внуците.

„Но, проблемот зошто оваа идеја досега не е реализирана, лежи во отсуството на правната можност кај нас, секој што сака да може да произведува и да продава струја од сонцето. Само фирми, но не и поединци можат да му продаваат струја на МЕПСО“, вели Марковски.

Тој нагласува дека и покрај тоа, домаќинство може да го складира вишокот во акумулаторски батерии и да го користи за свои потреби, но во тој случај инвестицијата е многу поголема. Искористувањето на енергијата од сонцето носи бенефит за сите страни, а не смее да се занемари ниту еколошката компонента. Според некои пресметки, зелената енергија добиена од 10.000 сончеви покриви е еднаква на половината од производството на ТЕЦ „Неготино“.

Инаку, компанијата „Сието“ е сопственик и на првата сончева централа со фотонапонски панели во Македонија, „Сончев парк-Кадино“, изградена во 2009 година и со моќност од 10 киловати. Централата целото производство на зелена енергија го продава на МЕПСО по повластената откупна цена што ја утврдува Регулаторната комисија за енергетика. Слична централа со капацитет од 50 киловати е изградена и во Радовиш, моментно почнува изградба на една во Бунарџик, а до крајот на годината компанијата планира да почне да гради и во селото Белчишта во близина на Охрид.

Пеглање кога има силно сонце

Животот во енергетски независните еколошки куќи создава нови навики кај луѓето околу рационалното користење на електричната енергија. За да има доволно струја за потребите на семејството во текот на целиот ден, мора да се почитуваат одредени правила. Најголемото производство на електрична енергија е во периодот од 11 до 17 часот кога сонцето е најсилно. Во тој период се препорачува да се користат електричните апарати, кои се големи потрошувачи. Тогаш треба да се пегла или да се користи рерната. Кога работи компјутерот, треба да биде исклучен телевизорот. На излегување од просторијата, задолжително да се исклучува светилката. Ако машината за перење е поврзана со колекторскиот систем за загревање на санитарната вода, вриењето се постигнува за 35 минути, за разлика од периодот од 2,5 часа во кој машината пере на струја. За 35 минути машината ќе потроши 0,5 киловат-часа електрична енергија, која чини околу два денара.

Месечен ќар до 150 евра

За да произведува струја за себе и за продажба, едно домаќинство треба да инвестира околу 12.000 евра за систем од фотонапонски панели со моќност од 3 до 4 киловати. Системот е составен од 15 панели од по 200 вати од кои секој има површина од 1,5 квадрати. На покривот на куќата или колективната зграда тие би зафатиле површина од најмалку 22 квадрати, во зависност од положбата на објектот. Просечно, од продажбата на струјата произведена со ваков систем, секое семејство би требало месечно да има заработувачка од 100 до 150 евра.

Колекторскиот систем со резервоар за загревање на санитарната вода за бањата, кујната и за загревање на куќата чини од 1.200 до 1.700 евра, со гаранција од производителот од 5 до 7 години. Постојат и поевтини, најчесто кинески системи, со понизок квалитет, кои се продаваат и по цена од 300 евра.