Полемика - Без суд, нема досиеја на интернет. Да се расчисти со комунистичкото минато

Дали досиејата треба да бидат достапни на интернет, зошто со лустрирањето се опфатени само пониските ешалони, а не и нарачателите и корисниците на информациите..., се дел од прашањата, на кои во денешната полемика одговараат Стојан Андов и Јован Донев

ПРАШАЊА:

1. Што мислите за интернет лустрацијата. Дали досиејата треба да бидат достапни за секој граѓанин со неколку клика на глувчето и дали, според вас, со тоа не се врши деградирање на посочените без одлука на судот?


2. Можно ли е ваков чувствителен закон, чија базична цел е да донесе општествено помирување, да се спроведе без консензус, спротивно на она што го налагаат меѓународните стандарди?


3. Дали законот за лустрација е донесен со цел да се рехабилитираат жртвите или само за пресметка со соработниците. На кој начин е тоа решено во другите земји, кои со време го поминаа овој болен процес?


4. Зошто се на тапет ниските ешалони, оние кои им дошепнувале на тајните служби, а никој не ги чепка нарачателите, обвинителството, судиите, поротите, поточно главните креатори на прогонот?


5. До каде ќе оди целиот овој процес. Можно ли е ситуацијата да експлодира и да придонесе за уште поголема поделба во општеството, во моментите кога државниот врв повикува на единство?

Стојан Андов

Без суд, нема досиеја на интернет

Горан Адамовски

1. Кај нас фактички, според Уставот, е неопходна двостепена постапка. Значи, било кој орган, Комисијата, на пример, кога ќе донесе решение, мора да има и второстепена постапка која е неопходна за да може тоа решение да важи или не, оти во првостепената може да се поништи. Во овој предмет, меродавен е Управниот суд и никој не може да го минимизира. Што ќе каже Управниот суд - тоа е. Комисијата директно да ги објавува досиејата - не може.


2. Дали е можно е една работа, а дали е добро - тоа е друга работа. Очигледно можат, си направија таков закон. Видете, треба текст на Законот кој е усогласен, кој фактички ќе ги застапува опциите на сите политички партии во парламентот. Така постапивме кога јас го предложив Законот. Ни тогаш немавме конзенсус, па чекавме една година за да се' добие целосна согласност од сите. Јас дури и се заканив дека ќе го повлечам Законот доколку не добиеме комплетна согласност. Едноставно, таквите чувствителни Закони бараат консензус и општ добар прием во оштеството.


3. Проблемот на рехабилитацијата на жртвите е друг и треба да оди паралелно со други процеси. Да, треба рехабилитација на сите оние што биле тепани, малтретирани и што страдале. За жал, тоа не успеавме да го реализираме, иако имавме таква намера, но тогаш немавме поддршка од ВМРО-ДПМНЕ. Тоа што тогаш се предлагаше, сега дебело се менува. Со Законот за лустрација, не треба да се рехабилитираат жртвите. Со овој Закон требаше да се обезбеди напредок на демократскиот процес во земјава. Уште поточно, од влијателни функции да се отстранат оние кои се или биле под команда на тајните служни. И тоа беше целта на Законот, но сега се' е променето.


4. Во Законот што го предложив стои иста одговорност и на оние кодоши, како што ги нарекувате и на наредбодавателите и на оние што напредувале во службите и општетството поради тоа. Зошто не се зема предвид - не знам.


5. Зависи колку грешки крупни ќе се направат. А се прават и ќе се направат, особено што не се води сметка за сите предупредувања што се даваат. Сега, како што оди лустрацијата од работата на Комисијате, основен впечаток е дека не се води сметка за уставните права на граѓаните, не се почитува пресумпцијата на невиност, не се завршува постапката, Комисијата жигосува и создава едно основно расположение дека некоја пресметка е во тек, а не јакнење на демократијата. Не знам дали ќе дојде до разединување или единство, но ако продолжат вака работите, луѓето многу скоро ќе видат дека станува збор за потреба од пресметка со неистомисленици и ништо друго.

Јован Донев

Да се расчисти со комунистичкото минато

Наум Котевски

1. Објавувањето на досиејата за мене е сосема прифатливо од една и единствена причина. Со претходните законски решенија, Комисијата беше ставена во неповолна ситуација. Сите тие за кои било утврдено дека се соработници на тајните служби на цел глас го негираа тоа, мавтаа со разни хартии, ја обвинуваа и Комисијата и владејачката гарнитура дека тоа се прави од позиции на реваншизам, дека тоа е политичка пресметка на власта со неистомислениците и слично, на што Комисијата не беше во состојба да одговори. Законски тоа не и беше овозможено! Сега со новите законски решенија таа неправда е исправена, јавноста може да види и самата да си донесе заклучок дали некој навистина соработувал со тајните служби или не. Исто така, во функција на заштита на личниот интегритет на секој еден кој од страна на Комисијата е прогласен за соработник и чие досије е објавено, предвидена е законска можност решението на комисијата да го обжали на суд. Доколку судски се докаже дека не бил соработник, тогаш сосема нормално Комисијата ќе си ги сноси сите последици за својата погрешно донесена одлука.



2. Меѓународни стандарди не постојат и не можат да постојат, посебно за донесување на закони по пат на консензус. Ќе беше навистина добро доколку овој закон беше донесен со консензус на сите политички партии застапени во Собранието на Македонија. За жал, а тоа се покажа и во праксата, едно беа заложбите од страна на сите релевантни политички партии за потребата од донесување на ваков закон, а друго беше пракктиката како со гласањето во Собранието така и со реакциите по неговото донесување. Очигледно е дека на одредени кругови во СДСМ или во нивното опкружување доследното расчистување со комунистичкото минато не им одговара. Едноставно, тие се исплашени како за своите позиции во општеството, така и за местото кое ќе го добијат во историјата.



3. Лустрацијата во Македонија не беше замислена, или барем мене така ми се чини, како пресметка со соработниците. Од тие причини во претходните законски решенија беше предвидено нивните имиња и да не се објавуваат. Од друга страна, сосема е точно дека во процесот на лустрација треба да има нишка за рехабилитација на жртвите, но суштината на самиот процес е сосема поголема. Не можеме да зборуваме за промена на општествено политичкиот систем во Македонија без притоа потполно да не расчистиме и со комунистичкото наследство во најширока смисла на зборот. Токму затоа на процесот на лустрација треба да се гледа од еден многу поширок аспект, а не да се сведува само на однос помеѓу жртвите и соработниците. Тоа е навистина болен процес меѓутоа Македонија треба да го изоди што е можно побрзо, ако навистина сака да стане отворено и демократско општество.



4. Не би се согласил со Вашата констатација. Во законот јасно е наведено дека и нарачателите ќе бидат подложени на овој процес. Останатите што ги споменувате во прашањето не се и не можат да бидат дел на овој процес. Тоа е сосема друго прашање. Во некои пост-социјалистички држави беше отворено низ процесот на потиснување на сите членови на поранешните комунистички партии од стекнатите позиции во општеството, но не ги даде очекуваните резултати. При што треба јасно да се стави на знаење, креатори на овој процес не беа обвинителите и судиите. Креатори беа раководителите на комунистичките партии. Во еден добар дел од пост-социјалистичките држави истите беа изведени на суд. Во други тие беа само тргнати од јавната сцена, а во трети, како што е Македонија се' уште се присутни и во политиката. Да биде апсурдот поголем, СДСМ во највисокиот партиски акт наведува дека е наследник на комунистичката партија. Горд е дека во својата историја, а богами и членство, ги има креаторите на, како што вие, велите прогонот.



5. Не би рекол дека ситуацијата ќе ескалира. Нема зашто. Доколку процесот на лустрација и понатаму продолжи да се одвива транспарентно и согласно законот во тој случај постоечкиот набој што е создаден од страна на засегнатите очекувам да се намали. Едноставно нема да постои шанса да манипулираат со јавноста, како што беше случајот досега.