Мое ќоше

Пајтон партии на миење кај Бучки

Ерол Ризаов

Денес на плоштадот во Скопје има повеќе коњи отколку некогаш пајтони

Во Скопје до пред нешто повеќе од половина век, главно превозно средство биле пајтоните. Со пајтон се возеле чорбаџиите, газдите и нивните сопруги кога оделе на визита. Господа и дами во вечерни тоалети стасувале пред театарот за премиера исклучиво со пајтон. И во социјализмот, првите години само другарите и другарките кога итно биле повикувани во Комитетот оделе со пајтон, но не премногу често, бидејки тоа потсетувало на ненародниот буржоаски режим. Повеќе сакале со џип да се возат. Одвреме-навреме и по некој осиромашен аристократ, на кој комунистите му го конфискувале имотот, или по некој бег без чифлик, со носталгија ќе се качел на пајтон малку да се прошета по скопските улици. Најчести корисници на една-две коњски сили биле боемите. Има многу приказни и стари фотографии кога едикојси одел во меана, се качувал на еден пајтон, во вториот го ставал својот шешир и бастун, а во третиот јавале чалгаџиите.

Од раните шеесетти години во Скопје веќе нема пајтони. Кога престанал да работи последниот пајтонџија најточно знае Данило Коцевски, „осамениот шетач“, и ако не се лажам, единствениот хроничар на старо Скопје кое убаво и ревносно го слика со зборови и помалку го идеализира. Повозрасните, по жал за младост го прифаќаат со тага заборавајќи на тогашната голема сиромаштија и се' што оди со неа. А помладите си сакаат антика. Паталците велат дека бедата полесно се поднесува во младоста кога има љубов, па не се се гледа многу на калливите и правливи улици, ќерпичи, ќенефи и стотици септички јами во центарот на градот отколку кога ве напаѓа��т мизерија и болести во староста. Тогаш малку или ни малку не ви значат висококатниците, асфалтираните булевари, музеи, триумфални капии, лавови, барок, рококо и едно чудо коњи. Денес има повеќе коњи на плоштадот отколку кога имало најмногу пајтони.

Нејсе, веќе нема пајтони, ама има пајтон партии и пајтонџии. Овој израз пајтон партија го употребив само еднаш на почетокот на македонската демократска пролет кога се појави чинам токму првата партија со алузија дека е толку мала што сите членови можат да се качат во еден пајтон. Лидерот на партијата, уважен и ценет универзитетски професор, демократ, беше навреден, но со својот шарм и висока политичка култура најде начин да ми одговори и да ми прати остра, но дискретна порака. Деновиве, кога се намножија некои нови пајтонџии кои глумат дека возат „ферари“ и сакаат да го паркираат пајтонот како фатаморгана во дворот на политичките партии кои располагаат со возен парк од десетици илјади коњи, цели ергели, морам да му се извинам на професорот со големо задоцнување. Како осведочен џентлмен знам, ќе прифати. Па, неговата партија била, бре, сенародно движење за овие сироти пајтонџии кои немаат ни еден патник, ни бастун, ни шешир, ни намус, ни срам, ни перде, ни политичка, ни општа култура, па ни домашно воспитание. Ги зеле печатите од партијата и, оп, објавуваат фалименто, банкрот, демек членството го известуваат преку медиумите дека веќе не постојат, се распушта политичката велесила и сите следбеници заедно со пајтонџијата се самоукинуваат и заминуваат кај големата мајка-партија. Тоа што до вчера зборувале, пишувале, повикувале на политичка борба на демократски мегдан веќе не важи. Мислам дека ова што се случува деновиве со политички партии за кои луѓето не ни знаат дека постојат, а и за оние што навистина нешто малку значат, што се дел од политичкиот фолклор, е најкарикатуралната претстава за дострелите на македонскиот плурализам и демонкратија. Прво гледавме како телевизиите стануваат партии, а газдите коалициони партнери на власта, потоа гледавме како телевизиите ги снемува, ако не се со власта, а газдите одат в затвор. Потоа видовме како долгата рака на ВМРО почна да појадува мали партии сосе лидери. Откако го измезија жив брат Љубе, другите сами дојдоа на трпезата. Си ја неведнаа главата, си застанаа на ред да бацат рака.

Македонија се подготвува за нови избори идната година. Окрупнувањето и гоењето мора да почнат навреме.

Ах да, зошто и од каде Бучки во наслов на текстот. Некогаш пајтоните се миеле на Вардар откако ќе го поминете Камениот мост накај Турска чаршија веднаш од десна страна. Точно пред онаа грдосија со антички колонади што ќе се вика Уставен суд. Главен за миење пајтони бил некој си Томе Бучки, кој го правел редот по негов тертип. Тој Томе, според кажувањата, бил прилично тврдоглав и своеглав, опасен човек, па пајтонџиите се ределе не како што е редот, туку како ќе каже Томе Бучки. Оттогаш стари скопјани на Томчевци им даваат прекар Бучки.