Брисел бара решение во пет до дванаесет

Десетина дена пред самитот на ЕУ на кој ќе се расправа за препораката за преговори на Македонија, Гералд Кнаус предлага Македонија итно да добие ново име

Слободанка Јовановска


Десетина дена пред самитот на ЕУ на кој ќе се расправа за препораката за преговори на Македонија, од Брисел стигна нова иницијатива која треба да спречи уште една грчка блокада на амбициите на Европската комисија.

Гералд Кнаус од Европска иницијатива за стабилност излезе викендов со нов предлог за надминување на спорот меѓу Скопје и Атина, убеден дека тој може да доведе до компромисот што лидерите и во едната и во другата земја ќе можат да го претстават - како чекор напред токму во нивна полза.

Според предлогот на Кнаус, најпрво двете страни треба да најдат компромисно име за Македонија со географска одредница кое ќе го овозможи приемот во НАТО и отворањето на пристапните преговори со ЕУ. Тоа име веднаш да ја замени референцата БЈРМ таму каде што се употребува во моментов. Третиот чекор, според Кнаус, е Грција да се обврзе дека „ќе и дозволи на РМ да се приклучи на НАТО под ова ново провизорно име“, а за возврат, како што вели „РМ да го смени Уставот, на пример со текст како овој: ’Од денот кога Република Македонија ќе се приклучи на Европската унија, меѓународното име на земјата ќе биде Х, за употреба ерга омнес на сите јазици освен на официјалните јазици на земјата“.

За да ги задоволи резервираните во Макеоднија, Кнаус предлага референдумот за името да се одржи на крајот на преговорите на Македонија со ЕУ, практично со референдумот за прием во ЕУ.Со тоа за првпат граѓаните ќе можат да се се изјаснат како да се именува земјата бидејќи немаа таква можност кога се прифати референцата. „Лидерите на РМ менуваат едно име кое нивните граѓани не го сакаат (се однесува на држава што исчезна пред децении) со друго име кое не го сакаат, обете користени на ист начин“, оценува притоа Кнаус. Според него, ниту една страна не ја губи можноста да реагира во иднина, односно, доколку идните грчки влади го блокираат пристапувањето на Македонија во ЕУ или пак упатат нови неприфатливи барања, тоа истовремено ќе го одложи стапувањето на сила на клучните одредби од компромисот. Грција пак ќе покаже дека останува активно ангажирана за балканското проширување, а сепак ќе има можност да реагира, се' до самиот крај на пристапниот процес.

Кнаус веќе престојувал во Македонија и го преставил предлогот на премиерот, шефот на дипломатијата, партиските лидери, како и на дипломатите на ЕУ во Скопје, а подоцна го претставил и во Брисел, Берлин и некои други престолнини на ЕУ, така што тој циркулира меѓу европските дипломати. Кнаус, инаку беше еден од главните лобисти за укинувањето на визниот режим за балканските земји, а веќе еднаш излезе со опсежен предлог за решавање на спорот за името кој не наиде на поддршка. Тој во голема мерка беше „булдожер“ на иницијативите на Оли Рен како еврокомесар за проширување, па на него се гледа како на неформален глас на ЕК и генерално на Брисел околу балканските прашања.Токму затоа, неговиот најнов предлог се сфаќа како сигнал дека ЕК сака да и го отвори патот на Македонија за преговори на претстојниот самит на ЕУ.

„Би било лудо да се биде преголем оптимист дека нешто може да помогне да се надмине вака сложен спор. Па сепак, има низа причини да се биде поголем оптимист овојпат, отколку кога и да е во подолг период од минатото“, порача Кнаус презентирајќи ја јавно иницијативата.

Иницијативата на Кнаус е и некој одговор на меморандумот на Атина, што таа деновиве го турка упорно како најприфатлива основа и искрена иницијатива за решавање на спорот со Макеоднија. Грчкиот шеф на дипломатијата Димитрис Аврамопулос викендов си даде главна улога во иницијативите, изјавувајќи дека целта е да се „зајакне процесот на преговори што се води во рамките на ОН“, иако сите очи сега се вперени во ЕУ.

„Со конкретни предлози и чести контакти притискаме за решение кое ќе ги почитува историјата и културата на двете земји и нема да остави простор за национализам“, рече Аврамопулос.Според него, финансиската криза што ја зафати Грција го отежнала и спроведувањето на надворешната политика воопшто.

„Но, сега земјата се враќа со иницијативи, присуство, глас и углед на меѓународната арена“, нагласи шефот на грчката дипломатија, додавајќи дека главна цел на надворешната политика сега е „да се нагласи стабилизирачката улога што Грција ја има во пошироката геополитичка средина“.