Интервју

Не договарав влада со Али Ахмети

Бранко Црвенковски, лидер на СДСМ

Бранко Црвенковски, лидер на СДСМ, најавува обединување на сите политички субјекти, невладини организации, здруженија на граѓани во фронт за побрза смена на власта

Александра М. Митевска

Дали сега жалите што ги инициравте предвремените парламентарни избори?

Во голема заблуда се сите оние што мислат дека предвремените парламентарни избори се случија затоа што опозицијата ги бараше. Во претходниот парламентарен состав Груевски го контролираше апсолутното мнозинство и единствена причина зошто распиша избори е неговата проценка дека поддршката за власта опаѓа и дека е дојден последниот момент во кој се' уште има шанси да го задржи мнозинството, макар и релативно, а со тоа и власта. Впрочем во 2008 тој предизвика предвремени избори, иако во тој период никој тоа не го бараше од него. И во двата случаи единствен мотив беше теснопартискиот интерес на ВМРО–ДПМНЕ и желбата за власт независно како тоа се одразува на националните и државни интереси на Македонија.

Што ви е сега главна преокупација? Како конечно да го урнете Никола Груевски или, пак, по изборите можете да земете здив и повеќе да му се посветите на приватниот живот?

Никола Груевски како приватно лице не ми претставува никаков предизвик, а уште помалку преокупација. Она што претставува огромен проблем, не за мене лично туку за цела држава и за сите нејзини граѓани, е политиката што Груевски ја спроведува од позиција на премиер во чии раце е целокупната власт во земјата. Значи, не се работи за никакво лично непријателство ниту пак само за однос меѓу СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ, туку за нешто многу покрупно и позначајно за животот и за иднината на сите наши граѓани. Што се однесува до приватниот живот можам само да искажам огромна благодарност до целото мое семејство за големото разбирање и поддршка низ сите овие години. За жал, и оваа година ќе помине без заеднички годишен одмор.

Не бевте директен учесник на овие избори. Дали на некои следни избори можеби на претседателските во 2014, би можеле повторно да Ве видиме како кандидат?

Дозволете една корекција. На овие избори јас не бев кандидат ниту за извршната ниту за законодавната власт. Инаку на изборите учествував со сиот мој капацитет и енергија. Во повеќе наврати имам истакнато дека откако ги вршев највисоките функции во државата премиер и претседател јас веќе немам право на лични амбиции во политиката. Имам само должност и одговорност да работам за доброто на овој народ без да барам нешто лично за себе. И од таа моја одговорност ниту сакам, ниту можам да побегнам.

На конгресот во Битола прогнозиравте победа на опозицијата на локалните избори во 2013? Дали тоа значи дека е надмината политичката криза и дека во меѓувреме нема да се создаде атмосфера за нови предвремени избори?

Со овие избори кризата во Македонија не само што не е надмината туку се продлабочи. Како резултат од изборите ја имаме истата влада, со истите коалициски партнери и истиот премиер. Тоа значи дека ќе продолжи да се спроведува и истатата политика. Кои се резултатите од петгодишното владеење на Груевски и ВМРО-ДПМНЕ : на економски план имаме рекордна висока сиромаштија и невработеност, рекордно висок долг кон странство и рекордно ниско ниво на странски иневстиции. На планот на демократијата имаме партизирана администрација од кога било досега , груба политичка инструментализација на судството, гушење на слободата на медиумите, злоупотреба на институциите за пресметки со политичките неистомисленици. На планот на евро-атланските интеграции целосна блокада и бесперспективност со што директно се уништува иднината на земјата и нејзините граѓани. Кои потези ги повлече власта во периодот од 5 јуни до денес? Одмазничкото притворање на Љубе Бошкоски со очигледно политичко - партиски мотиви. Грозоморното убиство на Мартин Нешковски и срамното заташкување на истото од страна на МВР. Затварањето на „Време“, „Шпиц“, „Коха е Ре“ и гаснењето на сигналот на А1. Измените на законот за радиодифузија и ставањето под контрола на Советот за радиодифузија. Амнестија на Хашките случаи и грубо дерогирање на судството и правната држава. Одлуката за рушење на „Космос“, една од ретките домашни инвестиции и тоа во време кога со закон се легализираат дивоградбите. Всушност, една примитивна политичка пресметка со опозициониот пратеник Фијат Цаноски.

Сето ова е доказ дека штетните политики на старо - новата влада не само што нема да се корегираат туку дополнително се радикализираат. Тоа неминовно води кон изострување и продлабочување и на политичката и на економската криза во Македонија. Излезот од оваа криза е во промената на самата власт. Наша задача како опозиција е да правиме се' што е во рамките на нашите можности до таа промена да дојде што е можно побргу. И ние тоа ќе го правиме.

Дали навистина по изборите преговаравте со Али Ахмети за формирање на влада, како што тврдат од ВМРО-ДПМНЕ, но и некои пратеници од ДУИ?

Со господинот Али Ахмети воопшто не сум се сретнал со месеци наназад, а камоли за што било да преговарам. Се работи за една груба измислица од страна на ВМРО-ДПМНЕ, а се' со цел да се релативизира срамниот политички пазар помеѓу нив и ДУИ при формирањето на заедничката влада. Пред очите на целата македонска јавност се покажа дека самонаречените „големи патриоти“ кога се работи за задржување на фотелјите и власта се подготвени за ревидирање на Охридскиот договор и што е уште пострашно за амнестија на злосторства против човештвото - нешто што се коси и со меѓународното право и принципи. Најсрамно од се' е што Груевски немаше храброст да се појави во Собранието и лично да ги образложи договорените работи. Големиот „пастир” и „најхрабриот после Александар” се скри зад пратениците кои што ги употреби како топовско месо. Но тоа не е ништо ново за Груевски.

Впечаток е дека релациите меѓу СДСМ и ваши поранешни партнери од ДУИ сега се напнати како никогаш досега?

Нашиот став останува дека сакаме да градиме добри односи со сите политички партии на Албанците на принципиелна основа. Сосема друго прашање е што ДУИ од за мене неразбирливи причини ја прифати на себе улогата на „адвокат на ВМРО-ДПМНЕ”, во текот на собранискита дебата, па многу почесто мотивите на Груевски ги објаснуваа пратениците на ДУИ од оние на ВМРО-ДПМНЕ или самиот Груевски. Раководството на ДУИ треба да биде свесно дека ја дели одговорноста со ВМРО-ДПМНЕ за генералнита политика на владата, без разлика дали со некои постапки се согласуваат или не. Како што Груевски е одговорен за амнестијата на хашките случаи така и Али Ахмети сакал или не станува одговорен за блокадата на евро-атланските интеграции, за задушување на медиумската слобода, партизацијата на администрацијата и газењето на независноста на судството.

Како се случи односите меѓу ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ да станат толку идилични и до кога мислите дека тоа ќе трае?

Колку се односите меѓу коалициските партнери во Владата идилични јас не знам. Уште помалку дали тие односи се искрени и трајни. Од она што можам да го видам заклучувам дека прагматичниот интерес да се задржи власта беше решавачки да се надминат сите разлики, без разлика колкави биле и во однос на колку важни прашања се однесуваат. Прагматичноста во политиката е важна работа. Без неа дури и најдобрите програмски цели можат да останат неостварени. Но, не може и не смее се да се сведе исклучиво на гола прагма. Во тој случај идеологијата и политичките програми се вулгаризираат.

Какви Ви се очекувањата од персоналниот состав на третиот кабинет на Груевски? Дали осумте нови министри во важни ресори ќе можат да придонесат за промена на курсот?

Вашето прашање би било логично доколку кој било од министрите има одредена самостојност во креирањето на политиките во сопствениот ресор. Тоа едноставно во режимот на Груевски не е можно. На пример ниту Антонио Милошоски досега, ниту Никола Попоски од сега имаат поголема улога од курирската, во надворешната политика на оваа власт.

Тесниот круг луѓе, во јавноста познат како „фамилијата“, кои всушност ја креираат политиката и одлучуваат за судбината на два милиони луѓе се на истите места и во оваа влада – Груевски, Ставревски, Јанкуловска, Јанакиевски, заедно со неколку „сиви еминенции“. Од тие причини не очекувам никакви промени на генералниот курс, посебно не кон подобро.

Дали во новата владина програма препознавате проекти кои би значеле надминување на најг��рливите проблеми на државата, како економијата, евроатланските перспективи?

Погледнете го само делот од програмата кој се однесува на евроатланските интеграции и на спорот со Грција околу името на нашата земја. Се' на се' десетина реда. Тоа само по себе говори за важноста на европската иднина на земјата за оваа влада. Што се однесува до економијата ќе наведам само неколку примери. Пред претседателските избори на почетокот од 2009 година Груевски вети 8,5 милијарди евра инвестиции во следните седум години. Во оваа владина програма се планираат меѓу 2 и 2,5 милијарди странски инвестиции до крајот на 2015 година. Каде исчезнаа шест милијарди евра ветени инвестиции? Или, споредете ги владините програми од 2006 и 2008 со оваа најнова владина програма од 2011. Ќе забележите буквално исти, целосно препишани цели страници.

Се најавува ширење на опозицискиот фронт. Но, не останаа многу релеватни субјекти што би можеле да ви се придружат, каде ќе барате нови партнери?

Опозицискиот фронт останува целосно отворен за сите кои сакаат да ни се придружат во битката против овој режим. Ве уверувам дека опозициското расположение во земјата е мнозинско, но се' уште расцепкано и заради заканите и притисоците од власта во голем дел е притаено. Основна задача на опозицискиот фронт ќе биде тој револт и желба за промени да ги обедини, да ги охрабри и артикулира во една единствана политичка сила доволно моќна да ги изведе промените.

Барате ли свој наследник во СДСМ?

Во СДСМ членуваат над 60. 000 членови кои единствено имаат право да одлучуваат кои личности ќе се наоѓаат на раководните места. Од тие причини, никој, вклучително ниту јас, нема право да го „октроира“ или „поставува“ идниот претседател на СДСМ, туку тоа мора да биде личност избрана, прифатена и подржана од членството на СДСМ. Јас лично сметам дека има повеќе личности кои ги имаат сите квалитети со успех да го предводат СДСМ.

За независноста на Македонија

Каде згреши Македонија во овие 20 години независност? Чуствувате ли лична одговорност за дел од грешките?

Многумина лесно даваат поедноставени, најчесто негативни оценки за изминатите 20 години. При тоа како да забораваат дека се тоа единствени години на самостојна, суверена современа македонска држава. Други нема. Во овие 20 години ни се случија крупни, историски неповторливи работи. Се изборивме за меѓународно признавање на земјата, успеавме да станеме кандидат за членство во НАТО и ЕУ. Ова се без сомнение работи со кои имаме право да се гордееме. Ова е голема историска победа на овој народ. Од друга страна, после 20 години независност Македонија е земја со огромна сиромаштија и невработеност.

Денес во Македонија одредени прашања за кои сметавме дека се одамна успешно решени како на пример, слобода на медиуми, основни права и слободи на граѓаните, независноста на судството, повторно се отвораат со сета жестина. Дали чуствувам лична одговорност за дел од грешките? Да и за нив јавно се извинувам. Ве уверувам дека никогаш не сум направил ништо со лоша намера или свесен дека ќе бидат предизвикани негативни последици. Едноставно со сознанијата со кои сум располагал во тие моменти сум мислел дека така е најдобро и најправилно. Но, ако веќе ја носам одговорноста за некои од негативните работи, тогаш го имам полното морално право да се гордеам со успесите во овие 20 години.

Денес многу се зборува дека за министри се избираат млади луѓе. Како се чуствувате Вие кога на 30 години ја преземавте премиерската функција, во едно мошне турбулентно време?

И тогаш, но уште повеќе денес, сметам дека за вршење на најодговорните државни функции неопходно е и работно и животно искуство. Младоста носи се себе енергија, ентузијазам, храброст што е добро, но не и доволно. Посебно кога се соочувате со крупни и тешки одлуки каде ситуацијата не е црно - бела, а таквите се и најчести. Во 1992 не ни помислував да станам премиер. Играта на судбината, после враќањето на мандатот за составување на влада прво од страна на ВМРО-ДПМНЕ, а потоа и од страна на Петар Гошев, создаде ситуација во која на неполни 30 години застанав на чело на Владата, во едно навистина тешко време исполнето со ризици и предизвици. Од денешен аспект би рекол дека тоа беше повеќе храбар отколку рационален чекор.