Мое ќоше

Збогум, Евр��по

Ерол Ризаов

Брисел тивко ги дозатвора вратите за Македонија

Насловот на текстот навистина е песимистички, но ако се ослободиме за миг од нашите истенчени чувства за правда и се потпреме само на суровите факти, станува реално што Македонија лека-полека се збогува со Европа. Или, кажано попрецизно, Брисел тивко ни ги дозатвора вратите, оставајќи не' во длабоко замрзнување додека не се најде лек за балканските повеќевековни метастази од жестоките национализми.

Го гледав внимателно говорот на телото на еврокомесарот Штефан Филе и на премиерот Никола Груевски на нивната средба во Скопје. Куртоазните насмевки не можеа да ја скријат тескобноста и мачнотијата на двајцата политичари. Видлива беше нивната загриженост и голема внимателност за секој изговорен збор пред камерите и микрофоните. Грчот на лицето на Филе и задскриената, но видлива резигнација на Груевски ги покрија убавите празни зборови на гостинот дека Македонија остварила прогрес во дијалогот на високо ниво со Брисел. Тој дијалог е само добро спакувана лага која им е потребна на двете страни да создаваат привид дека, сепак, нешто се движи на релација Скопје – Брисел. Дијалогот на високата администрација на ЕУ со Скопје само ги заштитува големите европски политички лидери да ја скријат нивната срамна позиција кон една мала држава која го бара своето место во Европа каде што припаѓа и географски, и политички и културно. Бескрупулозно се укинува иднината на два милиона луѓе кои со ништо не ја загрозуваат Европа. Македонија е запрена на својот пат за европеизација и развој поради напластениот шовинизам низ трагичната историјата на сите балкански народи, поради застрашувачка рамнодушност на големите сили и поради неспособноста на македонските политичари и водачи европски да резонираат и машки да одработат за интересите на своите граѓани.

Америка, Германија, Франција, Англија и земјите на стара Европа цели 21 година го третираат македонското прашање исклучиво од политички агол, гледано само преку нивните интереси со соседна Грција. Повремените отстапки и мали попуштања беа мотивирани како мала опомена поради грешките на разгаленото дете на Европа кое секогаш било третирано како случај со посебни потреби. Неодамна тоа лично го кажа Валериј Жискар Дестен (86), поранешен француски претседател кој му призна на Хелмут Шмит (93), германски канцелар, двајцата големи европски лидери, дека неговото инсистирање за влезот на Грција 1981 година на мала врата во ЕУ е грешка, бидејќи Грција не исполнувала ниту еден услов. Последиците од таа грешка Европа екстра ги плаќа и денес.

По цели седум години како кандидат за влез во ЕУ, Македонија назадува и по своја вина, но и со европска штедра поддршка. Го попримивме „турскиот синдром“ на вечен кандидат, или на вечен преговарач, сеедно. Разликата е во тоа што Турција има алтернатива.

Кога станавме кандидат за ЕУ уште пред седум години, ги симнавме суштинските политички прашања од дневен ред. Демократијата, човековите права, медиумските слободи, меѓуетничките односи беа завршена работа. Денеска сите тие пак се во агендата на дијалогот на високо ниво. Не затоа што тоа го наметнува Брисел, туку затоа што за овие седум години нашите преродбеници и патриоти повторно ги проблематизираа освоените демократски процеси и медиумските слободи, а меѓуетничките односи поради партиски кавги во поделба на власта никогаш не биле позатегнати од 2001 година досега. На сето ова Брисел додаде и ново нерешливо прашање: односите со соседите. Е, кога на Балканот ќе ја легнете Македонија со врзани раце наопаку пред нејзините соседи да прифати заедничка историја како тие што диктираат, тогаш, како и со името, проблемот станува нерешлив. Така е со аршините на Европа. Ако влеговме во ЕУ пред Бугарија, или ако успееме да го направиме тоа пред Србија, Албанија и Косово, ќе видевме колку ќе ни се допадне да поставиме некои услови за добрососедство. На Бугарите ќе им кажевме толерантно дека биле окупатори за време на Втората светска војна, но дека ако искажат покајување, цивилизациски сме подготвени да им простиме, но не и да заборавиме. Исто како Французите што им велат на Германците, де. Мислам дека во тој случај Бугарите мудро повеќе немаше да го проблематизираат македонскиот јазик и нацијата. На Србите со големо уважување ќе им кажевме дека не можат да влезат во ЕУ без да ја признаат автокефалноста на МПЦ, чин што многу ќе ги подобри меѓусоседските односи. На Албанците во Косово и во Албанија ќе им го дадевме за урнек Охридскиот договор како да ги решат праведно меѓуетничките односи. А, можете ли да претпоставите што би им рекле на Грците ако ние имавме право на вето за нивниот влез во ЕУ.

По овој мој бајрам со умот, си велам, ќе научиме ли еднаш прво да рипнеме, па да викнеме - оп. Може ли еднаш да ја совладаме европската лекција дека натпреварите се бодуваат според бројот на победи и порази, а не според тоа кој како играл, колку груби фаули направил, колку пенали промашил, колку шанси имал и колку бил пристрасен судијата. Брисел нема награда за ферплеј.