Бојкотот не води никаде

Евентуално неучество на опозицијата на локалните избори ги става во деликатна ситуација и партијата и политичкиот развој на државата

Наум Котевски


Бојкот на изборите - добра или лоша замисла? Оваа дилема не е ништо ново, но е повторно актуелна откако опозицијата, барем засега, цврсто стои на ставот дека доколку не се направат измени во Изборниот законик според препораките на ОБСЕ/ОДИХР и не се засили мониторингот, нема да учествува на локалните избори во март. Вчера градоначалникот на Охрид од редовите на СДСМ, Александар Петрески, рече дека ако опозицијата не учествува на изборите, тогаш тие нема да се одржат.

„Како може ВМРО-ДПМНЕ сами да организираат избори и само тие да учествуваат во нив. Тоа е невозможно“, изјави Петрески.

Евентуалниот бојкот на наредните локални избори нема да биде преседан во политичкиот живот на Македонија. Како што и' е познато на македонската јавност, ВМРО-ДПМНЕ го бојкотираше вториот круг од парламентарните избори во 1994 година, а социјалдемократите сами се прошетаа низ изборните коридори до одаите на власта.

Добрите познавачи велат дека да се идеализира бојкотот како политичко средство е наполно погрешно. Голем број земји, напоменуваат тие, се тепаа за демократија, ама не се бојкотирале избори. Не може во земја како што е нашата да чекате на добри услови. За нив треба да се изборите. Ако не сте доминантна сила, а бојкотирате, додаваат тие, тогаш сте уште помала сила и, притоа, се ставате во деликатна ситуација и себе како партија и комплетната јавност.

Сепак, не забораваат да кажат и дека сите оние што мислат дека изборните услови не се битни и нив ги релативизираат, практично, им даваат демократски легитимитет на недемократските владејачки структури.

Според универзитетската професорка Гордана Силјановска, чија специјалност, меѓу другото, се политичкиот систем и локалната самоуправа, секаде во светот за локални избори партиската припадност се релативизира и локалните проблеми стануваат поочигледни.

„Бојкотот не е добра опција. Локалните избори се своевиден лакмус за односот на граѓаните кон власта. Ако во некои општини се смени политичката слика, тоа може да биде видлив знак дека нешто не е в ред со државата и општеството. Во таква ситуација опозицијата ќе може да и' порача на власта дека го губи своето тежиште“, вели Силјановска.

За неа локалните избори се демократски тест што го отвора просторот за демократски притисок врз власта.

„Евентуалната таква одлука ќе и' донесе штета и на самата партија затоа што има општини со кои раководи опозицијата. На тој начин ќе бидат разочарани граѓаните што и' го дале својот глас. Граѓаните и сега не се прашани за опцијата бојкот, иако градоначалниците и советниците се таму каде што се токму поради нив“, смета Силјановска, која на некој начин е изненадена од идејата за бојкот, бидејќи се очекувало во март опозицијата да ги круниса плодовите на својот труд во изминатиов период.

Професорот Денко Малески нагласува дека болните балкански демократии произведуваат ситуации кои здравите европски демократии ги толерираат, иако таквото поведение кај нив би било незамисливо. Според него, незамисливо би било од парламентите на западните демократии да се исфрли опозицијата со помош на полициските сили, а уште понезамисливо би било никој да не бара ниту да даде извинување и оставка.

„Да се бара само тоа се смета за премалку од страна на опозицијата, да се прифати тоа се смета за премногу од страна на власта. Значи, политичките пресметки кај нас се секогаш на се' или ништо. Опозицијата сака целосно да ја порази власта, а власта сака да ја уништи опозицијата“, вели Малески.

Според него, доколку со бојкотирањето целта на опозицијата е да ја шокира меѓународната јавност и да предизвика „странска интервенција“, можно е дека ги чека изненадување. Изненадување наречено - молк. „Конечно, примерите со нефункционалните демократии во Албанија, Србија, Босна или Косово речито кажуваат дека западните земји се помириле со фактот дека демократијата кај нас е долг историски процес. Значи, ако надвладее овој став и ако Америка и ЕУ не' остават и натаму да се вариме во својот сос, оваа криза може да потрае уште долго. Додека не се научиме на демократско поведение“, разочарано констатира Малевски.

Можеби е нужна ваква радикална позиција, бојкот на изборите, вели Малески, за двете страни да се најдат некаде на средина - из��инување, одговорност, оставки... Зашто, некакви избори, некогаш, сепак, ќе мора да се организираат.

Опозицијата и лани пред предвремените парламентарни избори се закани со бојкот доколку не се исполнат условите што таа ги постави. Тогаш претседателот на НСДП, Тито Петковски, во интервју за „Утрински весник“ рече дека „зад нас имаме 20 години парламентарна демократија и се надевам на повеќе искуство и повисока политичка култура за да не и' наштетиме на сопствената држава, независно кој е во право во овој момент. Бојкотот, по правило, значи дека се исцрпени сите демократски средства за компромис по едно политичко прашање. Не мислам дека стасавме дотаму за да не се договориме за најважното политичко прашање, за изборите“, рече тогаш Петковски.